چکیده بدون شک مسئله علیّت، از همان آغاز، فکر بشر را به خود متوجه ساخته و او را به تفکر و اندیشه برای کشف معمای هستی وادار ساخته است. از آنجا که انکار یا تأیید این مسئله بر حوزه خداشناسی و جهان شناسی تاثیر مستقیم گذاشته است لذا مکتب های فلسفی مختلف با توجه به اصول و مبانی خود به آن مسئله پرداخته اند که یکی از آنها، مکتب مشاء است. در این رساله سعی شده است دیدگاه فلاسفه مشاء (فارابی، ابن سینا، ابن...

گرچه دربارة وجود حرکت در بین فیلسوفان اختلاف است، اما حکمای مشائی، اشراقی و صدرایی در اصل وجود حرکت اتفاق نظر دارند. اختلاف حکمای مسلمان، اولاً در دلایلی است که برای اثبات حرکت اقامه می شود برخی وجود آن را بدیهی می­دانند و بعضی دلایلی برای آن اقامه کرده­اند. و ثانیاً در نحوة وجود حرکت است. برخی وجود حرکت را به معنای قطعیه می پذیرند و بعضی دیگر به معنای توسطیه. در این مقاله، ضمن طرح دیدگاه های حکم...

استدلال‌های متفاوتی بر مجاز‌نبودن سقط جنین به لحاظ اخلاقی از لحظه لقاح اقامه شده است؛ از جمله استدلال ذات نوعی، استدلال از طریق تقدس حیات انسان، استدلال شیب لغزنده، استدلال از طریق بالقوگی، استدلال آینده‌ای شبیه آیندۀ ما و استدلال از طریق احتمال. در این مقاله، نخست استدلال ذات نوعی بر اساس دیدگاه مادی‌نگارانه فیلسوفان غربی بررسی می‌شود و در ادامه بر اساس سه مکتب فلسفی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه...

در این پایان نامه سعی شده است در مورد حکیم عارف محمد حسین غروی اصفهانی معروف به کمپانی و نمود عرفان در اشعار او و مشرب فکری و ادبی اش بحث شود. او از مشایخ عرفا و حکما و فقها و اصولیین است که سطوح را خدمت استادانی همچون شیخ حسن تویسرکانی تحصیل کرد و آنگاه در علوم شرعیه در حوزه ی سید محمد فشارکی اصفهانی ، شیخ آقا رضا همدانی و بالاخص آخوند خراسانی به کمال رسید. علوم عقلی را نیز در خدمت شیخ محمد ب...

زمان از پیچیده ترین مسائل فلسفی است به گونه ای که فیلسوفان، هرکدام تعریفی متفاوت از آن ارائه کرده¬اند. در این نوشتار سعی شده است «زمان» از دیدگاه سه فیلسوف بزرگ مشاء ارسطو، ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی تبیین و بین نظریه¬های ایشان مقایسه شود. به رغم این که گروهی از معاصران ارسطو منکر وجود زمان بوده اند، وی زمان را به عنوان یک امر حقیقی، عینی، دارای ارتباط ناگسستنی با حرکت و درعین حال متمایز ا...

حکیم عمر خیام با آن که از فلسفه مشا به حساب می آید در چند رساله فلسفی خود به دفاع از نظریه اصالت ماهیت پرداخته و وجود را امری اعتباری و ذهنی می داند وی برای اثبات نظر خود از سه دلیل بهره برده و به شش اشکال پاسخ داده است وی اتصاف ماهیت به وصف وجود را به واسطه تعلق جعل به ماهیت می داند بنابراین تعقل ماهیات و وجود ذهنی انها نیازی به وجود ندارد مفهوم وجود به نظر وی از اوصاف عامه است و روشن ترین مفه...

بخشی از تالیفات بجای مانده از ابن سینا نشان دهنده ی توجه این حکیم عقل گرای مشایی به حوزه ی مباحث عرفانی و به زعم برخی صاحب نظران نشان از تلاش وی برای تاسیس نوعی از حکمت مبتنی بر اشراق و عرفان است. در این پژوهش پس از معرفی اجمالی عرفان ،رابطه ی ابن سینا با عرفان و تصوف و میزان تاثیرپذیری وی از آنها مورد بررسی قرارمی گیرد ودیدگاه های مختلفی که در مورد حکمت مشرقی او وجود دارد و پیوند میان این حکمت...

می دانیم که نسبت میان حکمت مشاء و حکمت اشراق، یکی از بحث های مهم فلسفۀ اسلامی است. بنابراین در این نوشتار ابتدا به تعریف دو حکمت مذکور پرداخته و سپس آثاری که حاوی حکمت مشرقی در میان تألیفات ابن سیناست و نیز توضیحاتی راجع به رساله های تمثیلی سهروردی آورده می شود. پس از آن یازده مورد از وجوه اشتراک این نوع تألیفات بیان می شود که از مهم ترین موارد میان این نوع آثار دو فیلسوف، می توان کاربرد زبان ت...

اندیشه‌های سیاسی در اسلام بر مبانی نظری خاص و متعددی استوار است که یکی از مهم‌ترین آنها مبانی فلسفی است. نوشتار حاضر با هدف تبیین این گروه از مبانی، به بررسی دسته‌ای از دیدگاه‌های‌کلان و اساسی درباره هستی، انسان و معرفت می‌پردازد‌که پذیرش آنها اندیشه‌های سیاسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افزون بر این، به شرایط و عوامل سیاسی ـ اجتماعی تأثیرگذار بر این اندیشه‌های فلسفی ـ سیاسی نیز پرداخته شده تا ...