منطق الطیر عطار نیشابوری، جزء معدود آثاری است که در دهه های اخیر با اقبال غربیان مواجه شده و بارها با تعریف خاص آن ها از عرفان، بر روی صحنه های نمایش کشورهای جهان، به اجرا درآمده است. در این مقاله، سعی بر آن است تا ضمن بررسی پیشینه ی منظومه ی منطق الطیر، به روش توصیفی- تحلیلی، به مقایسه ی اقتباس نویسندگان خارجی که در رأس آن ها ژان-کلود کریر است و نویسندگان ایرانی از این اثر عرفانی بپردازیم و نق...

از ابن سینا آثار منطقی متعددی به جا مانده است. با مطالعه دقیق و تحلیل این اثار، یک تحول و تطور در محتوا و ترتیب مباحث منطقی شیخ مشاهده می گردد. با کمک گرفتن از آثاری که تاریخ نگارش مشخصی دارند می توان چگونگی سیر این تحول و مشخصات هر مرحله از تطور آن را تعیین کرد. بر این اساس و با ارائه ملاک هایی می توان این تحول محتوایی را به سه دوره متفاوت تقسیم کرد که عبارتند از دوره ابتدایی که ارسطویی است، د...

هدف از این پژوهش معرقی مفهومی جدید در قیاس حملی ارسطویی به نام مبناپذیری است؛ به عبارتی ضربی از ضروب 24گانه­ی منتج قیاس ارسطویی مبناپذیر است اگر تنها با مفروض گرفتن یک ضرب به همراه قواعد برهان خلف، تداخل، عکس ساده، نقض محمول و نقض سور بتوان ضروب منتج دیگر قیاس حملی ارسطو را اثبات کرد. بدین منظور در این مقاله نشان داده خواهد شد که تنها 15 ضرب منتج از ضروب 24گانه­ی منتج منطق حملی ارسطو دارای خاصی...

چکیده منطق فازی در مقابل منطق باینری یا ارسطویی که همه چیز را به دو قسمت سیاه و سفید، بلی و خیر، صفر و یک، می بیند، قرار دارد و منطقی است که در بازه بین صفر و یک قرار داشته و از مطلق گویی(فقط صفر یا یک) دوری می گزیند و از مقدار تعلق عضوی به مجموعه ای بحث می کند. مثلاً یک فرد چهل ساله 15% به مجموعه جوان و 70% به مجموعه میانسالان و 25% به مجموعه پیران تعلق دارد و مطلقاً نمی گوید که مثلاً میانسال اس...

کتاب مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی تألیف علی دلاور سال‌هاست متن درسی روش تحقیق در رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی است و تاکنون بارها تجدیدچاپ شده است. پژوهۀ فرارو با روش تحلیل اسنادی این تألیف را نقد کرده است و با تکیه بر نظریۀ «تقسیم» در منطق ارسطویی نواقص «ارائۀ منطقی محتوا» را در این کتاب در فصل‌بندی و ارائۀ زیرعنوان‌ها و تدوین مطالب در ذیل عناوین، که هریک موجب اختلال در فر...

در این پژوهش، ابتدا به تعریف و شناسایی ماهیت تناقض در بلاغت پرداخته شده است. در بلاغت، برخلاف منطق صوری و ارسطویی، اجتماع دو مفهوم متناقض یا متضاد ( نه ضرورتاً تضاد منطقی بلکه هر نوع نسبت ناسازگاری میان دو چیز) ممکن است. ابهام، آشنایی زدایی، دوبعدی بودن و ایجاز از مختصات آن به شمار می رود. سپس، مقوله تناقض در شعر حافظ در سه بخش تحت عنوان عبارت و جملات متناقض (پارادوکس)، معانی و مفاهیم متناقض (دو...

«دو چیز مساوی با یک چیز، خود با هم مساوی اند»؛ این جمله معروف از دوران یونان باستان و شاید پیش از آن به مثابه اصلی بدیهی، در میان عام و خاص پذیرفته شده است. با ورود منطق به حوزه اسلامی، ابن  سینا و پس از او اغلب منطق دانان مسلمان می کوشند تا آن را به مدد قیاس ارسطویی و یا روش های دیگر اثبات کنند، که به نظر می آید کوشش آن ها چندان ثمری نداشته است و مورد نقد و ایراد است. بحث پیرامون این قیاس و ان...

با اینکه در چند دهة اخیر دیدگاه پوزیتیویستها پیرامون تمایز تحلیلی- ترکیبی با نقدهایی جدی روبرو شده است اما هنوز نتایج اصلی این تمایز مانند انکار واقعگرایی در دو حوزة ریاضی و منطق و جدایی دانش و ارزش تا حدود زیادی در فلسفة علم معاصر باقی است. در این نوشتار ضمن بررسی مشکلات متعدد تجربه‌گرایان در تبیین جایگاه معرفتی تحلیلی‌ها استدلال خواهد شد که رویکرد کواینی نیز با اینکه بن بست نگاه پوزیتیویستی د...

نقش ابن سینا در تحول و توسعه منطق ارسطویی انکارناپذیر است. بررسی دقیق این نقش و ترسیم جایگاه شیخ الرئیس در تاریخ علم منطق محتاج دستیابی به تمامی میراث منطقی وی است. بخش قابل توجهی از آثار شیخ در این زمینه به صورت دست نویس باقی مانده است. برخی گزارش ها از این نسخ غیرقابل اعتماد و مبهم اند. بازشناسی آثار و ارائه ی گزارش صحیح از آن ها در برخی از موارد در گرو تصحیح آن هاست.  اطلاعاتی که درباره آثار...

با اینکه در چند دهة اخیر دیدگاه پوزیتیویستها پیرامون تمایز تحلیلی- ترکیبی با نقدهایی جدی روبرو شده است اما هنوز نتایج اصلی این تمایز مانند انکار واقعگرایی در دو حوزة ریاضی و منطق و جدایی دانش و ارزش تا حدود زیادی در فلسفة علم معاصر باقی است. در این نوشتار ضمن بررسی مشکلات متعدد تجربه گرایان در تبیین جایگاه معرفتی تحلیلی ها استدلال خواهد شد که رویکرد کواینی نیز با اینکه بن بست نگاه پوزیتیویستی د...