فنون بدیعی از دیرباز مورد توجه علمای بلاغت قرار داشته و تقسیم بندیهای مختلفی از آن صورت گرفته است. ابن معتز، قدامه بن جعفر، ابن رشیق و ابن سنان خفاجی، از جمله کسانی هستند که در این زمینه تلاش نموده اند. در قرن هفتم، سکاکی پس از تفکیک علوم بلاغی محسنات کلام را به محسنات لفظی و معنوی تقسیم می کند که تا قرنها مورد توجه و استفاده قرار می گیرد. در دوران معاصر نیز شاهد تقسیم بندیها و ملاحظات دیگری هس...

صنایع بدیعی از دیرباز مورد توجه و استفاده ی شاعران و نویسندگان بسیاری بوده است. علی رغم تغییراتی که در شعر نو به وجود آمده و با وجود اظهارات صریح نیما مبنی بر ناکارآمدی دانش بدیع، حضور آرایه های ادبی را در شعر نو نمی توان انکار نمود. بررسی و تحلیل ویژگی های کمی و کیفی این صنایع در شعر چهار تن از مشهورترین شاعران نوپرداز یعنی نیما، سپهری، اخوان و شاملو هدف این پژوهش است، که در آن ضمن بررسی تاریخ...

چکیده پژوهش حاضر به بررسی جنبه های چهارگانه موسیقی شعر غالب دهلوی پرداخته وتجزیه وتحلیل لازم را پیرامون اطلاعات بدست آمده، ارائه می دهد. به منظور رسیدن به این هدف مطالب مورد نیاز در پنج بخش تنظیم می گردد. در بخش اول، تحت عنوان کلیات، تعاریف وزن و شعر ذکر می گردد ودر کنار آن تاریخچه ای از اوضاع زمانی شاعر وشرح حال وی بیان می شود در این خصوص از آراء وعقاید صاحب نظران از دیدگاههای مختلف بهره گی...

شناخت و تحلیل آثار ادبی و نیز زندگی آفرینندگان آن آثار بدون بررسی و تحلیل جامعهو فرهنگی که در سایه آن نشو و نما یافته اند، میسر نیست . به عبارت دیگر، تحقیق و تدقیقدر نحوه معیشت، روابط اجتماعی، باورها، شکست ها و پیروزی ها، دردها و شادی ها، و در کل،فراز و نشیب های جامعه ای که هنرمند در آن زندگی می کند، بررسی دقیق تر و جامع تر زندگیو آثار او را میسر می سازد .بدیع الزمان همدانی، پرچمدارمکتب ادبی نو...

جناس یکی از مهم‌ترین انواع بدیع لفظی است که اختلاف معنا و اشتراک لفظ، دو رکن یا دو شرط تحقق نوع تام آن است. ولی تا کنون بنا به دلایل مختلفی به آن اندازه که درباره همسانی لفظی دو واژه متجانس بحث شده، به ناهمسانی‌شان در معنا وقعی نهاده نشده است تا همچنان مشخص نباشد در میان انواع معنا (حقیقی، مجازی، منقول و ...) کدام معنا مراد است و مقصود از اختلاف معنا چیست و به چه میزان باید باشد. در این پژوهش، ...

شعر شیعی، شاخه‌ای پربار از درخت تنومند شعر آیینی و شعری است حماسه‌ور، ملتهب، درد‌انگیز و مبارز که بارزترین نمود آن را در اشعار عاشورایی مشاهده می‌کنیم. یغما جندقی، از مشهورترین شاعران دورة بازگشت ادبی به شمار می‌آید که شهرت خود را مرهون سرایش اشعار عاشورایی و ابتکار قالب نوحه است. که با تغییراتی در ساختمان قصیده، پدید آورده است. ساختار نوحه‌های وی را در چهار دسته می‌توان تقسیم‌بندی نمود. اگرچه ...

آنچه موضوع این تحقیق است، بررسی و تبیین کیفیت (و نه کمیت) به کارگیری شگردهای بدیعی و بیانی و عروض و قافیه و نقد آنها در شعر علی معلم است. او شاعری است که می‌کوشد در عرصه­های گوناگون، شعرش را از سروده­های دیگر شاعران متمایز کند؛ در مباحث بلاغی نوآوری­هایی دارد که  گاه با توفیق همراه بوده و گاه این نوجویی­ها شعر را تا مرز غیر قابل فهم بودن پیش برده است. برجسته­ترین شگردهای بلاغی معلم عبارت‌اند از...

وحدت و انسجام مضمونی در قرآن رهیافتی نو در تفسیرنگاری معاصر است که آن را از سنت کهن تفسیر قرآن متمایز می‌سازد. در این رهیافت دغدغه مفسر تنها تفسیر واژگانی آیات قرآن نیست، بلکه می‌کوشد نشان دهد که میان آیات و سوره‌های قرآن یکپارچگی و انسجام محتوایی و ساختاری وجود دارد. با اینکه رگه‌هایی از این قبیل تلاش‌ها در آثار برخی مفسران پیشین نیز دیده می‌شود، اما تفاوت تلقی و انگیزه‌ها به تمایز اساسی میان ...

 از دورۀ نخست شعر فارسی ـ که از دهۀ نخستین سدۀ سوم هجری آغاز و تا پایان این سده ادامه داشت ـ تنها 64 بیت از هشت شاعر این دوره (حنظله بادغیسی، محمد بن وصیف سگزی (سیستانی)، بَسّام کورد، محمد بن مخلّد، محمود بن ورّاق، فیروز مشرقی، ابوسلیک گرگانی و شاکر بخاری)  باقی مانده است که ژیلبر لازار ـ پژوهشگر و متخصص فرانسوی زبان فارسی ـ آنها را در کتاب اشعار پراکندۀ قدیم ترین شاعران زبان فارسی گردآوری کرده است...

مبحث دستور در عرصۀ بیکران زبان و ادبیات فارسی به عنوان یکی از مباحث اساسی فنون و نظم سخن بسیار پرکاربرد است. با توجه به این امر، بررسی بن‌مایه‌ها و عناصر درونی این مقوله بستر مناسبی را برای تحقیق و پژوهش بسیار فراهم می‌آورد. «صفت» یکی از مقوله‌های دستور زبان فارسی است و کار آن از نظر منطقی و دستوری در کلام، خاص کردن موصوف است. در عین حال، «کنایه» از مباحث بیان و بدیع است که از طریق استدلال و در...