تشکیل دولت‌های متعدد در تاریخ ایران اسلامی و دوام حاکمیت آن‌ها، به عوامل مختلفی بستگی داشته که تشکیلات اداری و دیوانسالاری، مهم‌ترین آن‌ها بوده است. در این تشکیلات، ایرانیان و خاندان‌های معتبر و مشهور دیوانی نقش پررنگی داشته‌اند. تشکیل دولت صفوی موجب شد تا بار دیگر، ایرانیان در تشکیلات اداری حضور یابند؛ به‌دنبال‌آن، خاندان‌های جدیدی نیز وارد عرصه دیوانی شدند که شایستگی و توانمندی چشمگیری را از ...

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناخت شرایط، مقررات و شیوۀ به کارگیری افراد در تشکیلات اداری آستان قدس، در دورۀ صفویه و بررسی نقش حکومت مرکزی و متولی آستان قدس در این امر است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس اسناد مربوط به تشکیلات اداری آستان قدس، سعی در پاسخ به پرسش های پژوهش دارد. یافته ها و نتایج پژوهش: با توجه به اسناد موجود، تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در دورۀ صفویه، ...

فاطمیان در دو نقطه از شمال افریقا در سال های 297 تا 567 ق حکومت کردند؛ ابتدا در مغرب و سپس مصر. مهم ترین تشکیلات دینی ـ تبلیغی دولت فاطمیان، تشکیلات دعوت بود که توسط این تشکیلات توانستند نفوذ و رهبری دینی خود را در اقصی نقاط دنیای اسلام گسترش دهند. از عوامل موفقیت آنان، حضور همه اقشار جامعه از جمله زنان، در تشکیلات دعوت فاطمی بود. نگاه آنان به حضور جنسیتی زنان در تشکیلات دعوت در مقام مقایسه با ...

دولت سلجوقیان در اوایل قرن پنجم هجری از میان ترکان مهاجر از شرق ایران برآمدند  و با پیروزی بر غزنویان و آل‌بویه، وسیع‌ترین امپراتوری اسلامی را ایجاد کردند. مشارکت زنان در قدرت در دوره سلجوقیان، یک پدیده شاخص بود و آثار آن در منابع تاریخی دیده می‌شود. پژوهش حاضر، با استناد به منابع تاریخی بویژه فرهنگنامه‌ها و تاریخ‌های  سیاسی درصدد پاسخ به این پرسش است که خاتون‌ها ی سلجوقی چگونه و در چه حوزه‌های...

رنک نشان مصوری بود که در بخشی از تشکیلات اداری و نظامی دورۀ ممالیک مورداستفاده قرار می گرفت. رنک هرامیر بر حسب مسئولیتش، نقش و رنگی متمایز از رنکدیگر امرا و صاحب منصبان دولتی داشت . نقش های رنک ها قابل تقسیم به سه نوعحیوانی، گیاهی و نقوش اشیاء و ابزار است که این نوع اخیر از دو نوع دیگر رایج تر ومعمولاً معرف مقام و منصب امیر بو د. مثلاً نقش دوات، نشان دهندۀ منصب دواتدار،نقش شمشیر برای سلاحدار، بقج...

هدف: شناسائی ضرورت تشکیل و عوامل ناکارآمدی کمیسیون تطبیق حوالجات به عنوان یکی از سازوکارهای نظارت بر مالیه کشور. روش/ رویکرد پژوهش: داده‌ها از اسناد وزارت امور اقتصادی و داراییِ موجود در آرشیو ملی ایران و مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی گردآمده‌است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: فساد فراگیر در تشکیلات مالیه مجلس و دولت‌مردانِ پس‌از مشروطه به فک...

کیفیت اداره هر نهاد یکی از عوامل اساسی موفقیت آن در مسیر پیشرفت، توسعه، کارایی و اثربخشی است. نظام آموزش عالی به‌طور عام و دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به‌طور خاص متأثر از سازکار و کیفیت اداره این نهادهای دو وضعیتی، علمی و بروکراتیک، است. انباشت تجربه نظامهای آموزش عالی در کشورهای توسعه‌یافته حاکی از ضرورت اداره دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به‌ویژه نهادهای علمی دولتی و عمومی بر مبنای نظام هیئ...

تشکیل دولت های متعدد در تاریخ ایران اسلامی و دوام حاکمیت آن ها، به عوامل مختلفی بستگی داشته که تشکیلات اداری و دیوانسالاری، مهم ترین آن ها بوده است. در این تشکیلات، ایرانیان و خاندان های معتبر و مشهور دیوانی نقش پررنگی داشته اند. تشکیل دولت صفوی موجب شد تا بار دیگر، ایرانیان در تشکیلات اداری حضور یابند؛ به دنبال آن، خاندان های جدیدی نیز وارد عرصه دیوانی شدند که شایستگی و توانمندی چشمگیری را از ...

چکیده اصطلاح رعیت در منابع اسلامی در سه حوزه معنایی استفاده شده است: قدیم ترین و فراگیرترین کاربرد واژه رعیت به معنای زیر دستان حاکم شناخته و رایج بوده است. این معنای اصطلاحی بر اساس معنای لغوی «رعی» به معنای چوپانی و چراندن دام ها، ناظر به سنتی کهن است که بر اساس آن تصویر حاکم به مثابه چوپان مردم وجود داشته است. رعیت در این معنا محمل بحث ها و آموزه های بسیاری در ادبیات اسلامی به ویژه در سیاست ...

از ویژگی های تاریخ نگاری در دورۀ فاطمیان، ظهور سبک جدیدی بود که در کنارتاریخ سیاسی، جنبه های مختلف تاریخ اجتماعی ، از جمله مسائلی چو ن نحوۀعملکرد دولت در ادارۀ امور مالی، قضایی، اداری و نظامی و نظام تشکیلاتی رامورد توجه قرار می داد. در این نوشتار شماری از قدیم ترین نگاشته هایی که درباب تاریخ تشکیلات اداری و مالی در دورۀ فاطمیان یا اوایل دورۀ ایوبی، نوشتهشده و خود از مصادر تاریخ نگاری متأخرتر قل...