نقش حکیمان مسلمان در شکوفایی تمدّن اسلامی انکارناپذیر است و نیز نقش قرآن در شکل گیری تفکّر عقلانی و فلسفی مسلمانان از مهم ترین پرسش ها و مسائل پیش روست. به نظر می رسد که جامعیّت قرآن در ارائة آموزه های جهان شمول برای بسترسازی تحقّق سعادت حقیقی بشر باعث گردیده تا در این کتاب الهی، در زمینه های حکمی و عقلانی چون خداشناسی، جهان شناسی، انسان شناسی، اخلاق، سیاست و اجتماع برخی آموزه های لازم و جهت دهندة ...

همانطور که می دانیم، در هر مرحله ای از زندگی انسان مسئله ای برای تصمیم گیری وجود خواهد داشت. برای بهترین تصمیم گیری ها در شرایط مختلف، داشتن قدرت تفکر و تعقل که از رهگذر آن استدلال برهانی صحیحی به دست آید، تأکید می شود؛ لذا اندیشه جزء لاینفک زندگی انسان است. بهترین سنی که برای آموزش و پرورش تفکر پیشنهاد می شود، سنین کودکی است که در آن ذهن کودک از هرگونه نقش و رنگی عاری است و برای آموزش و پرورش ...

بحث مابعدالطبیعه و به طور کلی متافیزیک از جمله مسائل فلسفی است که در فلسفه اسلامی بسیار به آن پرداخته شده است و فیلسوفان مسلمان به این جنبه از فلسفه توجه بسیار زیادی داشته‌اند و اساس فلسفه خود را بر مباحث متافیزیکی یا مابعدالطبیعه و به تبع آن یکی از مهم‌ترین مسائل آن یعنی اثبات وجود خداوند قرار داده‌اند. لذا در فلسفه فیلسوفان مسلمان اثبات خداوند و به طور کلی مسائل مربوط به معرفت‌شناسی الهیات...

در فلسفه ی اسلامی، معرفت شناسی، پیش از ملاصدرا به طور خاص مورد عنایت فیلسوفان نبوده است؛ و آنچه در این باب آورده بودند، به تبع مسائل دیگر بوده است. ملاصدرا برای اولین بار بطور جدی این مسأله را مطرح نمود و پس از نقد و بررسی اقوال فیلسوفان سلف، در باب آن، نظریه پردازی کرد. نظریه معرفت شناختی ملاصدرا، متشکل از سه مؤلفه ی اساسی است: صور علمی (= معلوم بالذات)، فاعل شناسا (= نفس) و نسب و روابط دوسویه...

چکیدهزیبایی‌شناسی مقوله‌ای است که بیش‌تر در نظرات و دیدگاه‌های حکما و فلاسفه وجود دارد. در فلسفه‌ی اسلامی، زیبایی‌شناسی، معنای دقیق زیبایی‌شناسی غرب را نداشته ‌است. از نظر عرفا زیبایی سرّ است و بحث درباره‌ی آن به دلیل متصل شدن به خالق، معمول نمی‌باشد و این امر باعث شده تا جانب احتیاط رعایت شود و در مقایسه با غرب، کمتر به مقوله‌ی زیبایی‌شناسی پرداخته شود. از این‌رو نظرات اندیشمندان اسلامی در زمین...

کتاب «خیر المحض» که خلاصه ای از کتاب «مبادی الهیات» پروکلس است، در اواخر قرن دوم به عربی ترجمه شد. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا تأثیرات این کتاب بر آثار فیلسوفان سده های نخست نظیر کندی، فارابی، ابوالحسن عامری و ابن سینا تبیین شود. تا بدین ترتیب بتوانیم یکی از منابع فکری این فیلسوفان مهم را بازشناسیم. تمام مباحث مطرح شده در کتاب «خیر المحض» را می توان به سه موضوع اصلی علت اولی، عقل و نفس تقسیم ...

تفکر، مختص انسان و نشانه برتری آدمی نسبت به سایر موجودات است. این موهبت الهی که با آغاز زندگی بشری آغاز شده و تا پایان آن نیز ادامه دارد در طول تاریخ بشر، حضوری نقش آفرین داشته است و آدمی را در راه کشف حقایق عالم یاری رسانده است. نظریه مُثل که یکی از ارزنده ترین یافته های تفکر بشری است حکایت از حقیقتی دارد که اولین بار به لسان یونانی افلاطون به صورت مستدل، مدون شد و پا به عرصه تفکر فلسفی گذاشت. ...

اصل علیت یا برهان علیت (The Causal or cosmological Argument) از دو جنبة خداشناسی و انسان‌شناسی و نیز مسائل مربوط به این دو حایز اهمیت است. از جنبة خداشناسی، اصل علیت دست‌کم از لحاظ تأثیر مقدمات استدلال به عنوان علت بر نتیجة استدلال، مبنای تمام استدلال‌های اثبات ذات احدیت است و از جنبة انسان‌شناسی ارتباط این اصل با توحید افعالی و اختیار انسان، باب گسترده‌ای را باز می‌کند که زیربنای بسیاری از مبا...

معیار صدق قضایا در معرفت شناسی اسلامی چیست؟ این سوال مسأله اصلی این رساله می باشد. برای پاسخ به این پرسش به سه تئوری مهم، به خصوص تئوری مطابقت از دیدگاه فیلسوفان اسلامی پرداخته شده است. در این بررسی مشخص شد که تنها تئوری مطابقت توانایی های لازم را برای ارائه پاسخ درست به اشکالات علیه خود رادارد. در آخر به این نتیجه می رسیم که پاسخ درست این تحقیق به سوال اصلی خودش، این است که معیار صدق قضایا در...

تجرد نفس، از مسایلی است که در  فلسفه اسلامی ‌بیشتر از کلام مورد توجه بوده است. برخلاف فیلسوفان اسلامی‌ که در این امر اتفاق نظر دارند، در میان متکلمان برخی چون غزالی و راغب، قائل به تجرد نفس‌اند و گروهی آن را انکار  می‌کنند. در این مقاله مسأله ماهیت نفس را در آثار مهم کلامی‌مورد مطالعه قرار می‌دهیم.