مسألۀ منابع فردوسی در سرودن شاهنامه و شیوۀ کار او یکی از چالش‌های اساسی در شاهنامه‌پژوهیست. گروهی بر پایۀ همانندی برخی از عنوان­های داستان‌های یادشده در مقدّمۀ بازمانده از شاهنامۀ ابومنصوری، این کتاب را یگانه منبع فردوسی دانسته‌اند. برخی دیگر معتقدند که فردوسی در کنار شاهنامۀ ابومنصوری از منابعی دیگر نیز استفاده کرده ‌است. دلیل اصلی این گروه از پژوهش­گران آن است که از آن­جایی که منبع مشترک و اصل...

دوره تیموری از جمله ادوار تأثیرگذار در تاریخ هنر و نگارگری ایران است که آثار ارزشمندی از آن بجای مانده است. تحقیقاتی که در این حوزه انجام گرفته تنها به شاهنامه بایسنقری محدود شده است و دیگر مجموعه های این دوره کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند. شاهنامه بایسنقری متعلق به مکتب هرات است که در سال 833ه.ق/1430م در هرات و در 22 مجلس با اندازه صفحات 384× 265 م م نگارگری شده است. این شاهنامه به سفارش با...

نسخه خطی مصور شاهنامه داوری، متعلق به سده سیزدهم هجری قمری در دوره قاجار به شماره 599 در موزه رضا عباسی نگه داری می شود که از آثار آقا لطفعلی خان صورتگر شیرازی و برادران داوری است. این نسخه آخرین نمونه ممتاز در هنر کتاب آرایی ایران به شمار می رود. تصاویر این نسخه شاهدی بر واپسین تلاش ها در جهت زنده نگاه داشتن اصول نگارگری ایرانی است. نقاشی قهوه خانه نیز حاصل و ثمره حدود یازده قرن تکوین تدریجی آ...

دیباجه شاهنامه، سندی است گویا بر عقائد و باورها، اهداف و انگیزه ها و نیز منابع فردوسی در سرایش شاهنامه. در این نوشتار برآنیم تا مستنداً آشکار سازیم که از جمله منابع اصلی حکیم طوس در این دیباجه، کتاب الکافی مرحوم ثقه الاسلام کلینی (م:329 ق) است. مشابهت ها و در واقع یگانگی ها میان مضامین دو کتاب به اندازه ای است که احتمال هر فرضی جز تأثری آگاهانه و عامدانه را به یکسو می نهد و نشان می دهد که فردوسی...

چکیده طومار، نسخه¬ی نوشتاری روایت¬های شفاهی است. نقّالان که قدرت باز آفرینی و تجسم و تخیل سرشاری دارند، به کمک این امتیاز و شاگردی نزد استادانِ فن و داشتن طومار به مهارت می¬رسیدند. معمولاً طومار¬ها از آغاز کار کیومرث تا پایان پادشاهی بهمن را شامل می¬شوند و نقّالان برای تدوین طومار¬های خود، علاوه بر روایات شاهنامه، از اخبار منظومه¬های پهلوانیِ بعد از فردوسی، مانند: گرشاسب¬نامه، بانوگشسب¬نامه و...، ...

شاهنامه ی فردوسی به عنوان یکی از گنجینه های زبانی و ادبی و تاریخی و فرهنگی ایرانیان ، دربردارنده ی موضوعات و مسایلی است که جنبه های گوناگون هویت تاریخی و فرهنگی پیشینیان ما را به خوبی نشان می دهد . یکی از این موضوعات که به فراخور حماسی بودن بخش های مهمی از این کتاب سترگ در آن حضوری چشمگیر دارد، آیین ها و فنون و ابزار های رزم است که اتفاقاً تا کنون پژوهشی گسترده و شایسته درباره آن انجام نگرفته اس...

این پایان¬نامه به کنکاش در مسیر تاریخ نگارگری ایران از برای پی¬جویی علل رویکرد گسترده به شاهکار فردوسی،شاهنامه،در عرصه¬ی نگارگری ایران،پرداخت.مسیری که ارتباط تنگاتنگ ادبیات ایران¬زمین و نگارگری ایرانی در طی آن ساخته و پرداخته شده است.این پایان¬نامه در ابتدا به شناسایی ماهیت حماسه پرداخت و از پس آن،دوره¬های تاریخی ایران را یکی پس از دیگری،از سلاجقه¬ی ترک نژاد تا قاجاریان کهن-گرا،بررسی و نسخه¬های...

شاهنامه جلوه گاه اسطوره های ایران و بازتاب نمادین آنهاست و فردوسی آنها را در اشعارش نمایانده است و پر از اسطوره هایی است که واقعیت های تاریخ کهن ایران را به گونه ای نمادین در خود نهفته دارد، یکی از این اسطوره ها، خورشید بوده است. این پایان نامه پژوهشی درباره ی « بازتاب اسطوره ی خورشید در شاهنامه ی فردوسی » است. خورشید چه در مقام یکی از ایزدان و چه در نقش خدای برتر ، همواره ستایش شده و نیایش ها...

شاهنامه فردوسی از آن جا که سراسر، روایات کهن و اساطیری است و لبریز از نماد است این نمادها که در انواع گیاهی، حیوانی، ادبی و ... به کار گرفته شده اند، موجب گسترش معنا و قدرت تأثیر و ارتقای ارزشی شاهنامه شده اند. شاید بتوان یکی از دلایل کم نظیر بودن شاهنامه در ادبیات جهان را علاوه بر غنای اصل داستان ها از جنبه های نمادین و اساطیری، پرورش و گسترش هوشمندانه برخی از آن ها و جایگاه آن در غنای مطالب د...

دو واژة «برگوش» و «برچشم»، نام موجوداتی اسطوره‌ای است. بسیاری از پژوهشگران آنها را به‌درستی نشناخته‌ و درنتیجه به‌اشتباه معرفی کرده‌اند. نویسنده در این جستار می‌کوشد تا با واکاوی چند منبع پهلوی و فارسی مانند درخت آسوریک، بندهش، یادگار جاماسپ، شاهنامه و برخی از فرهنگ‌ها، این موجودات را معرفی کند. درنتیجة این بررسی مشخص شد برگوش‌ها، همان گوش‌بستران، گوشوران یا گلیم‌گوشان هستند و کلمة «بزغوش» یا «...