نام­ها از گذشته تاکنون مهمترین عامل هویّت­بخشی و تمایز افراد در جامعه بوده­اند. نوع انتخاب نام علاوه بر اینکه گویای نگرش فرد به خود، جامعه و طبیعت است، اندیشۀ دینی و مذهبی او را نیز آشکار می­سازد. در پژوهش­های تاریخی و اجتماعی با مراجعه به متون تاریخی و بررسی اسامی خاص متداول در هر دوره می­توان بافت قومیتی و مذهبی و پراکندگی اجتماعی هر دوره را سنجید. آنچنان که یافته­های باستان­شناسی و...

مفهوم حقوق بشر به عنوان مجموعه‎ای از حقوق و آزادی‎هایی که انسان در حیات فردی و اجتماعی برای صیانت از کرامت ذاتی از آنها برخوردار است، در گفتار و کردار امام‎رضا (علیه‎السلام) شایستۀ تأمل است؛ چنان‎که به استناد آن می‎توان نسبت به ارتباط حقوق بشر و اسلام، به درک صحیح رسید. حضرت در کنار تبیین احکام و دستورات دین مبین اسلام، به تشریح اصول و مبانی حقوق بشر، به‎منظور ایجاد جامعه‎ای وارسته و وفادار به ...

 این مقاله ضمن تبیین مفهوم قاعدۀ حفظ نظام و اشاره به دیرینۀ آن در پژوهش­های کلامی- فقهی بر معنای موسع این قاعده و ارتباط تنگاتنگ آن با لزوم حفظ انضباط اجتماعی تأکید می­کند. مقاله با یادآوری نمونه­هایی از استناد فقیهان به این قاعده در مسائل فقهی، اهمیت نظم متعالی و فضیلت­مندانه را که در این قاعده مورد نظر است، روشن می­سازد و بویژه نسبت مفهوم حفظ نظام با حفظ نظام حکومتی را ت...

هر اثر ادبی‌ای برآمده از اندیشۀ مخیل و احساس لطیف انسان است و آفرینندۀ آن که ذاتاً موجودی اجتماعی است، خواه ناخواه از جامعۀ خود متأثر می‌گردد و جلوه‌های گوناگونی از فرهنگِ بسترِ زیستی خود را در آثار خویش بروز می‌دهد. رابطۀ تنگاتنگ ادبیات با جامعه چنان است که می‌توان با نگریستن به یک اثر، به اطلاعات گوناگون و مفیدی در باب جامعه‌شناسی یک منطقه دست یافت. منوچهر آتشی، بسیاری از عناصر بومی جنوب را وارد...

جایگاه تساهل و تسامح(به معنای مدارا و عدم مداخله از روی قصد و آگاهی نسبت به عقاید و اندیشه‌های مخالف، با وجود قدرت سرکوب) با وجود پیشینۀ تاریخی طولانی، هنوز هم محل مناقشه و چالش و نقد و نظر در حوزۀ فکر و اندیشۀ سیاسی است. بررسی اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای حاکی از آن است که ایشان ذیل حکومت اسلامی، قائل به لزوم وجود فضیلت اخلاقی مدارا و تساهل و تسامح نسبت به مخالفان و دگراندیشان نزد حاکمان جام...

نظارت از موضوعات بسیار مهم در کلیۀ نظام های سیاسی و مدیریتی است و با توجه به این اهمیت، در این نوشتار تلاش شده است با تأمل در آیات قرآنی و سیرۀ نبوی دراین باره، جایگاه و مبانی نظارت و ویژگی های آن در نظام سیاسی و اندیشۀ علوی پژوهش شود و این مدعا اثبات شود که در اندیشه و نظام علوی به مفهوم بااهمیت نظارت در ذیل موضوع امر به معروف و نهی از منکر توجه بسیار شده است و برای انجام کنترل ها و بازرسی های...

این مقاله در صدد معرفی الاهیات عملی (practical theology) و نحوۀ صورت بندی آن در تاریخ اندیشۀ مدرن دینی در مسیحیت است. برای انجام این معرفی، به الف) زمینه های تاریخی و اجتماعی (سکولاریزاسیون در غرب)؛ ب) اندیشه های الاهیاتیِ پیشین (الاهیات شبانی و الاهیاتی اخلاقی)؛ ج) شخصیت ها و متفکران اثرگذار، مراکز، کتاب ها، و نشریاتی که در به وجود آمدن این الاهیات سهم بسزایی داشته اند؛ و د) وظایف توصیفی، تفسیر...

چکیده این مقاله با بررسی منشأ و ماهیت، غایت و اوصاف سامان سیاسی مطلوب در حکمت عملی ابن‎رشد، به گونه‎شناسی وی از انواع مدن، کارکردها و وظایف دولت و مدینه، حدود آزادی فرد و قدرت دولت، رابطۀ دولت و مردم پرداخته و نشان‎داده‎است که از نظر او، «حکمت» ملاک اصلی و تعیین کنندۀ میزان مطلوبیت دولت و حکومت است. ابن رشد مهم‎ترین کارکردهای دولت را در محورهای عدالت اقتصادی، امنیت و وحدت و نیز فرهنگ و آموزش عم...

انقلاب مشروطه نقطۀ عطفی در شکل گیری نظام حقوقی ایران است. نخستین بار در ایران تلاش شد چارچوبی مشخص برای حکمرانی ارائه شود. در تبدیل حکومت خودکامه به حکومت قانون، مفهوم «قانون»، خود بیش از هر موضوع دیگری نیازمند تبیین و تشریح بود. در میان آرای ارائه شده در باب تاریخ اندیشۀ سیاسی و حقوقی مشروطۀ ایران، نظریات دکتر سیدجواد طباطبایی از انسجام بیشتری برخوردار است. طباطبایی مواجهۀ نقادانه با سنت قدمای...