چکیده دهانه اروندرود آبراه سوق الجیشیِ مهمی بود که خلیج‌فارس را به بین النهرین متصل می‌کرد. گذشته از حکومت‌های محلی باستانی خاراکس و خاراسن، در دورۀ اسلامی نیز حکومت‌های محلی و نهضت‌هایی از قبیل زنگیان، قرامطه و بریدیان در این منطقه به قدرت رسیدند. با آنکه به نظر نمی‌رسد که از نظر تعداد لشکریان قدرت نظامیِ چندانی داشته­اند، اما توانستند تأثیرات عمیقی بر اوضاعِ خلافت عباسی بنهند. این مقاله درپی آن ...

جدایی قفقاز از ایران در سال های اول قرن نوزده میلادی و همچنین فروپاشی شوروی و استقلال سه جمهوری آذربایجان، گرجستان و ارمنستان تحولات عمده ای در تاریخ ایران و منطقه و جهان در دو قرن اخیر بوده است. با توجه به موقعیت ژئوپولتیک قفقاز در منطقه و جهان و معضلات داخلی منطقه قفقاز، ما با حضور نیروها و منافع مختلف و بعضاً متعارضی در این منطقه روبه رو هستیم و سیر تحولات سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و ......

بحران های منطقه ای از جمله مسائلی است که همواره در کمین صلح و آرامش کشورهاست. این مسئله در مورد مناطق کلیدی و استراتژیک در سیاست جهانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در واقع یافتن یک الگوی جامع و شفاف که به شناخت ماهیت ژئوپلیتیکی بحران منتهی شود، کمک خوبی به تصمیم گیرندگان سیاست خارجی دولت های درگیر در بحران و یا متأثر از بحران خواهد کرد تا بتوانند مسائل پیش رو و تعاملات متقابل با کشورهای منطقه...

بر اساس داده های سرعت، جهت جریان پسماند نسبت به مقادیری که تحت عمق میانگین گیری شده اند سه وضعیت مختلف برای ایستگاه های مختلف وجود دارد. وضعیت اول که در آن سرعت میانگین و در کلیه اعماق به سمت پایین دست می باشد، وضعیت دوم که در آن سرعت میانگین در کلیه اعماق رو به بالا دست می باشد و در وضعیت سوم که در آن سرعت میانگین در لایه بالا به سمت پایین دست و در لایه پایینی رو به بالا دست می باشد. در ایستگا...

بحران اوستیای جنوبی که منجر به درگیری نظامی بین روسیه و گرجستان شد، از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تا کنون به یکی از بحران های پیچیده در منطقه قفقاز و در سطح جهانی تبدیل شده است. این بحران را باید آغاز مرحله جدیدی در عرصه مناسبات آینده بین المللی و در مرحله گذار پس از جنگ سرد تلقی کرد. می توان گفت که قفقاز از جمله مناطق بحران خیز جهان است که ظرفیت شعله ور شدن اختلاف ها و تبدیل شدن به جنگ می...

یکی از تفاوت های جدی مکاتب نوواقع گرایی و نهادگرایی نولیبرال در روابط بین الملل به موضوع همکاری مربوط می شود. پیروان نهادگرایی نولیبرال بر خلاف طرفداران نوواقع گرایی معتقدند که در روابط بین الملل، حتی در شرایط هرج ومرج و فقدان حاکمیت مرکزی در سطح جهان، می توان با کمک نهادهای بین المللی به همکاری های بین المللی دست یافت. این تفاوت نگاه به همکاری حاصل اختلاف نظر این دو مکتب دربارة دستاوردهای مطلق...

منطقه خزر در وضعیت ژئوپلیتیک قدیم خود در دوره اتحاد شوروی در موقعیت حایل بین حوزه نفوذ دو ابرقدرت قرار داشت. ولی پس از فروپاشی شوروی به‌دنبال بروز ساختارهای جدید و ظهور سه کشور نوظهور در منطقه، مناسبات جدیدی بین حوزه‌های جغرافیا، قدرت و سیاست بر این منطقه حکمفرما شد. این مناسبات جدید منافع ایران در خزر را دچار تغییرات جدی کرد و تعریف‌های جدیدی از منافع ژئوپلیتیکی ایران در خزر را پدید آورد. دولت...

فرایندهای تصمیم سازی، ساخت قدرت و مناسبات دولت ـ ملت (در حوزه مشروعیت‌بخشی و مشروعیت ‌زدایی) از رابطه قدرت میان دولت و ملت، به‌عنوان دو جزء بنیادی یک واحد سیاسی مدرن، متأثر است؛ ازاین‌رو همواره، نوعی هماوردی ژئوپلیتیکی میان نهاد دولت و ملت در جریان است که بسته به نوع رقابت، شکل (فرم) نظام سیاسی را متأثرخواهد‌کرد. نقش‌آفرینی عرصه عمومی و ملت‏ها تحولی است که در ادبیات ژئوپلیتیک از آن با عنوان ژئو...

گسترش تعداد و نقش سازمان­های بین­المللی در روابط بین­الملل، سبب توسعۀ نظام حقوقی حاکم بر آنها شد تا جایی که حقوق معاهدات و مسئولیت سازمان­های بین­المللی تدوین و توسعه یافت. توسعۀ این نظام حقوقی، مستلزم تکامل روش های حقوقی حل و فصل اختلافات است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی به تبیین نقش و رویۀ قضایی دیوان بین­المللی دادگستری در حل اختلافات سازمان ها می­پردازد. نتایج تحقیق نشان می­دهد علی رغم محدودیت...

وابستگی کشورها به همدیگر در عرصه­های مختلف، بر وزن ژئوپلیتیکی و نوع رفتار آنها در عرصه بین­المللی تاثیر فراوانی دارد. جمهوری خودمختار نخجوان به‌عنوان بخشی از کشور آذربایجان، توسط دالان زنگزورمگری ارمنستان از سرزمین مادری جدا افتاده است و پس از جنگ قره­باغ، تنها راه ارتباط زمینی بین نخجوان و جمهوری آذربایجان، استفاده از خاک ایران است. با توجه به روابط امنیتی و چالش­های فراوانی که در طی سالیان گذ...