اندیشه های حکمی زیربنای نظری آثار هنری هستند ‏که مطالعه آن ها امکان دست یابی به مبانی فکری و بنیان های نظری هنر و معماری اسلامی ایران را ممکن می سازد. به دلیل عدم وجود منابع اختصاصی کافی در مورد معماری گذشته این سرزمین، برای چنین مطالعاتی یافتن ساز و کاری متناسب با فرهنگ ایرانی ضروری به نظر می رسد، که به احتمال زیاد با جستجو و مطالعه در عرفان و تصوف(که از مهم ترین جریان های فکری تأثیرگذار بر هن...

علامة ذوفنون "شیخ محمد علی حز ین لاهیجی " عالم، عارف، شاعر و مبارز خستگی ناپذیر به سال 1103ه. ق در اصفهان زاده شد، و در سال 1180 به لقاءالله پیوست و در آرامگاهی که از قبل در محله " فاطمان " بنارس برای خود در نظرگرفته بود به خاک سپرده شد. حز ین با سفر به شهرهای مختلف ایران و شبه قاره و حجاز و عراق، از هر خرمنی خو شه ای چید تا علاوه بر آثار ارزندهء ادبی، تاریخی، مذهبی و عرفانی، دیوانی که هر ورقش...

ایران کنونی، آسیای میانه و شبه‌قاره‌ی هند، قلمرو شرقی جهان اسلام بوده‌اند‌. آثار زیادی در حوزه‌ی معماری در این سرزمین‌ها ساخته شدند که از الگو و عناصر معماریِ برابری برخوردار بودند.  یکی از این الگوها، گونه‌ای از عمارات موسوم به «هشت‌بهشت» با اندامی چند اشکوبه است. به‌رغم انجام پژوهش‌های بسیار در حوزه‌ی معماری، این گونه‌ی خاص به‌طور جامع مطالعه نشده است. پژوهش حاضر کوشیده است با بهره­مندی از چار...

امروزه مفهوم حس‌مکان به عنوان ابزاری برای سنجش و تبیین کیفیت فضا به کار می‌رود؛ با این حال این ابزار در فضاهایی با زمینۀ حافظۀ جمعی، نمی­تواند معتبر باشد. لذا تدوین چارچوبی که به ابعاد معنوی فضا توجه کند، ضروری است و توجه به تدوین راهبرد سنجش حس معنوی مکان ضروری به نظر می‌رسد. هدف از این تحقیق بیان مولفه­ هایی است که بتواند نواقص نظری حس‌مکان در فضاهای مذهبی آرامگاهی را برطرف کند. مهم‌ترین فضا...

براساس نظر بسیاری از محققان، مقبرۀ رکنی عالم که در دورۀ سلاطین تغلقی بنا شده است، پایه گذار سنت مقبره سازی هند محسوب می شود، سنتی که بعدها با ساختن مقبرۀ تاج محل به اوج شکوفایی خود می رسد. در باب نفوذ روح معماری ایرانی در بناهای هندی به خصوص تاج محل بحث های بسیاری شده است، اما آنچه نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد، ریشه های تأثیرگذاری معماری آرامگاهی ایران بر مقابر متقدم هندی است، چراکه معماری ...

فرم در معماری ایران نقش عمده‏ای ایفا می‏کند. چهارتاقی گونه‏ای از فرم‏های متداول در معماری ایران است و پیشینه‏ای کهن دارد. که با بررسی ساختار و مطالعه روند شکل‏گیری و توسعه آن می‏توان با سیر تحول و تداوم معماری اعصار متمادی ایران آشنا شد. خراسان، از نگاه تعدادی از محققان، خاستگاه معماری چهارتاقی و فرم چلیپایی و پلان چهار ایوانی است نگارندگان مقاله، با این رویکرد، به مطالعه سیر تحول و تداوم فرم چ...

تحقیق بر روی پروزه گنبد سبز مشهد جهت بررسی کالبدی بنای گنبد سبز در راستای تهیه نقشه های وضع موجود بنا و شناسایی عارضه ها و آسیب ها و شناخت آسیب رسان های مخل بر بنا و کالبد آن.بررسی مرمت انجام شده بر روی بنا و میزان دخل و تصرف های اعمال شده بر روی بنا.بررسی شواهد و متون و گزارش های عکس ها و نقشه هایی که حکایت از گذشته بنا طی دوره های مختلف دارد. تهیه نقشه ها و عکس های هوایی طی دوره های مختلف.ارا...

مجموعه شیخ صفی در اردبیل، ترکیبی از بناهای آرامگاهی و مذهبی است که به وسیله شیخ صفی درقرن هفتم هـ. ق ساخته شد و توسط فرزندانش توسعه یافت. هنر و معماری این مجموعه، و از جمله نقوش و نمادهای موجود در اشیاء و آرایه های معماری آن، برآمده از سنت های فکری، فلسفی و اجتماعی آن روزگار می باشند. این سنت ها مبتنی بر تعالیم وحیانی اسلام و قرآن و آموزه های حکمی و عرفانی بود که در مجموع نظام جهان بینی روزگار ...

مقالۀ حاضر نگاهی تطبیقی و آماری به میزان مراجعۀ هنرمندان منبت کار به متون مذهبی برای تزیین صندوق مدفن امامزادگان ساری دارد. مسئله و هدف پژوهش بررسی میزان ارجاعات هنرمندان بومی به مضامین و متون مذهبی در تزیین صندوقچه های چوبی مقابر با تعیین اولویت هریک بوده است. برای گزینش جامعۀ آماری این مقاله 297 بنا در مساحت 2157 کیلومتر مربع مورد بررسی قرار گرفته و از بین آنها هشت مورد که دارای صندوق های سال...

چکیده نقوش چلیپایی در ادوار پیش از اسلام برای تزیین هنرهای مختلف بکار رفته است و این نقوش در تزیینات معماری دوره اسلامی نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این مقاله به بررسی مفاهیم، زیبایی شناسی و سیر تحول این نقوش در تزیینات معماری دوره اسلامی ایران از آغاز تا پایان دوره زند و قاجار پرداخته شده است. هنرمندان متفکر دوران اسلامی از همان ابتدا به اهمیت نمادگرایی و زیبایی شناسی این نقوش پی برد...