دوفصلنامه ی پژوهش های قرآنی در ادبیات، دانشگاه لرستان سال دوم، شماره ی اول، پیاپی سوم، بهار و تابستان 1394 هـ. ش/2015م صفحات 41-63 کاربردشناسی نشانه های آوایی در نظام معنایی قرآن کریم « تحلیل موردی سوره مرسلات» ابراهیم فلاح[1] سجاد شفیع پور[2] چکیده آواهای یک واژه از نگاه نشانه شناسی واحدهای بی‏مفهوم نیستند بلکه نشانه‏هایی اعتباری از مدلول‏های معنایی و قرائن متصل لفظی هستند که در جهت فهم بهتر م...

زبان مجموعه ­ای از واژگان زنده و پویاست که همواره در حال نوزایی و گسترش معنایی هستند. در بررسی­ های معناشناختی مطالعات زبان شناسی، چند معنایی ««polysemy یکی از مهم­ترین موضوعات قابل طرح در همة سطوح زبانی بوده که از آن جمله، می­توان به چند معنایی واژگانی یا همان چند معنایی جانشینی اشاره نمود. در رویکردهای زبان شناختی نسبت به مفهوم واژگان، همواره با معانی ای روبرو هستیم که تحت تأثیر عناصر هم­نشین...

در بین نظرات مختلفی که در حوزه ماهیت حروف مقطعه ارائه شده است، نظر فخر رازی بر روابط معنایی بین این حروف و دیگر مفاهیم قرآنی تأکید دارد. وی معتقد است که بین حروف مقطعه ابتدای سوره ها و مفاهیم کتاب، قرآن و تنزیل باهم آیی وجود دارد. سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز می شوند، مفاهیم کتاب، قرآن و تنزیل را در خود جای داده اند و برعکس هر سوره ای نیز که با این مفاهیم آغاز شده است، مقدم بر آن ها حروف مقط...

پژوهش ها و بررسی های زیادی از زمان نزول قرآن کریم در راستای این کتاب الهی صورت گرفته است. ولی در عصر ارتباطات و مطرح شدن بحث های میان رشته ای،می توان اززمینه های مختلف علمی درپرداختن به عظمت معنوی آیات و مفاهیم قرآنی بهره جست که از این میان می توان یافته های زبان شناسی و بویژه معنا شناسی را نام برد. با بررسی نظریه های مختلف معنایی و پیشینه ی معناشناسی، محقق در فضایی قرار می گیرد تا گزینش دقیق...

واژه «کریم» از نظر مفهوم و معنا یکی از واژه های مهم و در عین حال، پیچیده قرآنی است که تاکنون با رویکرد معناشناسانه به آن پرداخته نشده است. پژوهش حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی ـ تحلیلی، این واژه را در قرآن مجید، مورد واکاوی قرار دهد. در این پژوهش، با استفاده از قاعده سیاق و ارتباط مفهومی واژه «کریم» با واژه های همنشین و جانشین، چگونگی کاربرد این واژه در سراسر آیات قرآن مجید تبیین گردیده است. ...

حرف الی از حروف پرکاربرد قرآن محسوب می‌شود. این حرف متناسب با کاربردش در آیات قرآن معانی متعدد و متفاوت بسیاری را کد گذاری می‌کند که در یک نقطه یعنی معنای پیش‌نمونه و انتهای غایت با هم مرتبط می‌شوند. این نوشتار به منظور کشف میدان‌های معنایی این حرف با رویکرد شناختی، و به روش توصیفی – تحلیلی به بررسی مدل‌های چندمعنایی این حرف در قرآن پرداخته و پس از تبیین معنای پیش‌نمونه، وجوه معنایی این حرف در ...

فهم درست معنای یک واژه، نیازمند استفاده از روش­های گوناگون معنی­شناسی است تا از طریق آن ها، به توصیف دقیق معنای آن واژه دست یافت. یکی از این روش­ها، روابط مفهومی و از جمله تقابل معنایی است. هدف این پژوهش، بررسی تقابل معنایی و نقش آن در ترجمه قرآن کریم است. بدین منظور، 106­­ جفت­ واژه متقابل، همراه با بسامد آن ها و آیاتی که در آن ها به کار رفته­ است از منابع مختلف و به ویژه از «تفسیر نور» اثر مص...

قرآن کریم متنی چندلایه و سرشار از پیچیدگی های زبانی معنایی است . یکی از سطوح این کتاب نیز لایه الفاظ است. بررسی تاریخ علوم قرآنی، بیانگر تلاش های گسترده بشر به منظور کشف معانی الفاظ و ارتباط آن ها با یکدیگر است. یکی از علوم نوبنیاد که دانشمندان علوم قرآن نیز از آن بهره برده اند، علم معناشناسی است. معناشناسی دانشی است که به کشف ساز و کار اجزاء تشکیل دهنده یک متن، به منظور دستیابی به لایه های معن...

قرآن کریم معجزه پاینده رسول اکرم صلی الله علیه و آله است و برجسته ترین وجه اعجاز آن، اعجار بیانی و فصاحت و بلاغت بی نظیر آن است . واژه گزینی قرآن بی بدیل و شگفت انگیز است و ظرافتهای آن عجیب . با این همه واژه های ترادف نمای قرآن تامل برانگیز است که بحثی به عنوان وجود یا عدم ترادف را در قرآن پدید آورده است ، مبحثی که از دیرباز بیان و بنان عالمان زبان عربی را به خود مشغول داشته، آرا مختلفی را در ا...

چکیده  تبیین حوزة معنایی واژگان تک کاربرد، در قرآن کریم امری است که در گرو شناخت معنای دقیق واژه است. در معناشناسی واژگان تک کاربرد، نخست، ریشه شناسی واژة مورد نظر و سپس، تبیین روابط مفهومی این واژه با دیگر واژگانِ مرتبط و در نهایت تبیین جایگاه واژة مورد نظر در مفاهیم مرتبط با آن، ارزیابی می­گردد. در این نوشتار، به ریشه شناسی، تطوّر معنایی، روابط مفهومی و در نهایت به معناشناسی واژة «امشاج» در قرآ...