ابو اسحاق ابراهیم بن نوبخت از متکلم ـ فیلسوفانی است که درباره تاریخ زندگانی او اختلاف ‌نظر بسیار است. در این مقاله، با شواهد گوناگونی نشان داده می‌شود که نوبختی اندیشمند معاصر سید مرتضی و ابوالحسین بصری است. همچنین تلاش می‌شود با مقایسه آرای او با سید مرتضی از متکلمان متقدم و نیز علامه حلّی از متکلمان متأخر، تأثیرگذاری‌های کلامی ایشان بر مباحث کلامی به‌ویژه مباحث متأخران و نیز اهمیت و جایگاه تار...

ابو اسحاق ابراهیم بن نوبخت از متکلم ـ فیلسوفانی است که درباره تاریخ زندگانی او اختلاف نظر بسیار است. در این مقاله، با شواهد گوناگونی نشان داده می شود که نوبختی اندیشمند معاصر سید مرتضی و ابوالحسین بصری است. همچنین تلاش می شود با مقایسه آرای او با سید مرتضی از متکلمان متقدم و نیز علامه حلّی از متکلمان متأخر، تأثیرگذاری های کلامی ایشان بر مباحث کلامی به ویژه مباحث متأخران و نیز اهمیت و جایگاه تاری...

مکتب کلامی اعتزال یکی از شکوفاترین و پر رونق ترین دوره های خود را در سرزمینخوارزم در روزگار خوارزمشاهیان سپری نموده است . این منطقه، نظر به مو قعیتجغرافیایی و اقتصادی و تعاملات تجاری با اقوام و ممالک شرقی خاصه با اروپایشمالی که صحنه نفوذ میراث فکری یونان بود ، ملت ها، ادیان و مذاهب گوناگون را درخود جای داده بود . این عوامل با توجه به زمینه های فکری و فرهنگی ، امنیت اجتماعیو ثبات سیاسی خوارزم در...

نوشتار حاضر، مقاله خانم زابینه اشمیتکه با عنوان «علامه حلی و کلام شیعی – معتزلی» را مورد بررسی قرار داده است. این محققِ مطالعات اسلامی در پی آن بوده است که با تحلیل اندیشه‌های کلامی علامه حلی و مقایسه آن با آرای ابوالحسین بصری، پیروی علامه را از ابوالحسین اثبات کند. در فرایند اثبات این نظریه کلام شیعه را کلاً فاقد استقلال قلمداد کرده، آن را جز در مبحث امامت تابع کلام معتزله می‌بیند. اما نگارش حاض...

«خلاصة النظر» از جمله کتاب‌های نویافته‌‌ای است که به نویسنده‌‌ای امامی‌مذهب و ناشناخته تعلق دارد. شواهد نشان می‌دهد که نویسندۀ این کتاب در دورۀ میانی سدۀ ششم و هفتم هجری زندگی می‌کرده و برخی مستشرقان در یک ادعایی نه چندان محکم، معتزلی بودن نویسنده و پیروی او از مکتب متأخر معتزله -یعنی مکتب ابوالحسین بصری- را مطرح کرده‌اند. در واقع، نویسندۀ کتاب، به سنت کلامی پیشین امامیه - ‌‌‌به طور عمده اندیشۀ...

نوشتار حاضر با توجه به بحران ‌معنوی و خلأ وجودی انسان‌ معاصر عوامل زمینه‌ساز معنا در آرای ابوالحسین ‌نوری و ویکتور‌ فرانکل را بررسی می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی ـ مقایسه­ای نگاشته شده است و نتایج حاصل از آن نشان‌ می‌دهد فرانکل با طرح نظریۀ ‌ارادۀ معطوف به معنا، بر نقش‌ محوری معنا در سلامت ‌روان تأکید می‌کند و از روان‌شناسی‌ تقلیل‌گرا فاصله ‌می‌گیرد. او انسان را موجودی ‌روحانی و نیازمند معنا ...

از ویژگیهای بارز عرفان عراق، توجّه به صورت و ظاهر شریعت مثل نماز، روزه، حج، تعبّد و تزهّد، خوف، قبض، جوع، گوشه‏گیری، ترس از عقاب و عذاب الهی می‏باشد و از خصوصیّات بارز عرفان خراسان توجّه به طریقت و حقیقت شرع، ذوق، شرب، ریّ، وصل، محبّت، رجا، بسط، سکر، گستاخی، سماع، رضا، فتوّت و جوانمردی، توجّه به خانقاه و مردم‏داری می‏باشد. از برجسته‏ترین عارفان مشرب عراق، ابوذر غفّاری، حذیفه‏بن یمان، اویس قرنی و صهیب در ...

هنگامی که به زیباترین شهرهای روزگار گذشته نگاه می کنیم، همواره می توان به احساس سرزندگی در فضاهای شهری آن ها پی برد. البته این احساس امر پیچیده و مبهمی نیست و شاید بتوان گفت محصول یک کیفیت ساختاری کالبدی ویژه است که این شهرها از آن برخوردار بوده اند و این در حالی است که بسیاری از شهرهای معاصر ما، فاقد چنین کیفیتی هستند. در این میان شهرهایی نیز با وجود پتانسیل های بالا، دچار افت جایگاه فرهنگی و ...

عیار بالای سیاه مشق های میرزا غلامرضا اصفهانی در اواخر دوران قاجار، معیار خوبی برای بررسی جلوه های بصری سیاه مشق نستعلیق است. در این پایان نامه، پس از معرفی و شرح احوال میرزا، شرح موردی آثار نیز، مواردی مانند مضمون اثر، رنگ اثر، ارتباطات بین حرفی اثر، حساسیت های بصری و معنایی اثر، ارتباطات بین کشیده ها و دوایر، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان می دهد که میرزا، قبل از اجرای سیاه مشق، م...

فلسفه­ تکوین شماری از حکایت­ها و کرامت های صوفیه بدون تردید در هدف­های تعلیمی آن­ها نهفته است. بعضی از باورها و معتقدات مذهبی برای تفهیم به مریدان، عملاً با حکایت­های متعدّد به صورت عملی به تصویر کشیده شده است تا برای سالکی که تازه به این راه قدم نهاده است یک اعتقاد قلبی و درونی، با تجسّم بیرونی ملموس تر جلوه نماید. به این سبب است که بین دیدگاه­ها و اندیشه­های خاص مشایخ و حکایت­های مرتبط با آن­ها ...