قرن پنجم هجری به دلیل تقویت مجدد خلافت، تسلط سیاسی و نظامی ترکان مهاجم (سلجوقیان)، تقویت و تداوم نقش آفرینی فقهای سنی، کشیده شدن اختلافات مذهبی در میان مردم، تعمیق ایستایی فرهنگی در جامعه از طریق ترویج تفکرات اشعری و به حاشیه راندن عقل گرایان، دوره ای سرشار از تحولات عمیق اجتماعی و فرهنگی و قرنی پر فراز و نشیب در تاریخ ایران است. در این قرن به دلیل سیاست های ظالمانه ی اقتصادی سلجوقیان (ترویج نظ...

اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری ،ایران به ویژه خراسان در نابسامانی و تشویش اوضاع سیاسی ،جنگ های داخلی ،تعدد روز افزون فرقه های مذهبی و نزاع بر سر حقانیت هر یک ،به سر برده است .آشفتگی های سیاسی و مذهبی منجر به رواج نا امنی ،فقر و غارت و دیگر نابسامانی های اجتماعی شده بود . میان ائمه و مشایخ متعصب و ریاکار ،که هر یک در پی کسب قدرت و محبوبیت اند ،ابوسعید ابو الخیر ،عارف مردمی ظهور می کند که...

از آنجا که مجلس وعظ یکی از نشست‌ها و حلقه‌های فرهنگی تربیتی در میان صوفیان محسوب می‌شد در اینگونه مجلس‌ها، واعظی در جمع حاضران و مستمعان با موضوعیّت وعظ و ارشاد و پند و اندرز سخن می‌گفت به آن سخنان نیز اصطلاحاً مجلس گفته‌اند. نظیر روزی شیخ ابوسعید قدس الله روحه العزیز در نیشابور مجلس می‌گفت. هدف از این پژوهش آگاهی از مجالس صوفیه، کیفیت برگزاری آن‌ها و شناخت زبانِ خطابه و همچنین بررسی موضو...

کتاب اسرارالتوحید با تصحیح و تعلیقات مستوفای شفیعی کدکنی چند سال پیش به صورت مهذّب و منقّح، چاپ و منتشر شد. در این چاپ، گره بسیاری از مشکلات گشوده شده؛ ولی در برخی موارد، ابهاماتی چند، همچنان برجای مانده است. از جمله این مشکلات، فعل «بکفت» در عبارت «به ارادت شیخ بکفت» است که شفیعی کدکنی حدس زده اند که فعل «کفتن» در این جمله به معنای «انس و الفت گرفتن» آمده است. در این مقاله با شواهدی مستدل نشان د...

از آثار ارزشمند ادب فارسی ، کتاب «اسرارالتوحید »است که شرح و گزارش رفتار و گفتار و کرامات عارف مردمداری است که در اوج نابسامانی های سیاسی ،اجتماعی و مذهبی ظهور می کند و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود به دور از هر گونه خصومت و خشونتی مردم و مریدان را متوجه رفتار اشتباه خود کرده و ضد ارزش هارا به ارزش مبدل می کند .با عنایت به اهمیت ابو سعید ابو الخیر به عنوان یک عارف آگاه نسبت به مسائل ...

از جمله دغدغه ­های مشترک انسان معاصر و انسان گذشته، مسئله وجود (زیستن) و مرگ (نیستی) است. یکی از مباحثی که می­توان ذیل دغدغه ی وجود (زیستن) مطرح کرد، مسئله ارادۀ معطوف به خود یا غیر است. چیزی که روانشناسان وجودگرا از آن به «خوداستعلایی» تعبیرکرده اند.  فرانکل یکی از این روانشناسان که در این پژوهش، آرای وی با  ابوسعید ابی­ الخیر مورد تحلیل و تطبیق قرارگرفته است، خوداستعلایی را «فرارفتن از خود» و...

گفتار و رفتار ابوسعید ابوالخیر (357ـ440ق) چکیده‌ آموزه‌های تصوف و عرفان ایرانی و اسلامی در دوران زرین این پدیده روحانی و فرهنگی بوده است. این مقاله به ساختار و عامل پویایی شخصیت انسان در دیدگاه شیخ ابوسعید ابوالخیر می‌پردازد. آنچه شیخ ابو سعید ساختار شخصیت انسانی می‌داند «شدن» و به عبارتی «جریان داشتن» است. طبق تفکرات ا...

  اسرار التوحید از کتابهای مهم عرفانی است.این کتاب علاوه بر اینکه ما را بااخلاق و رفتارو گفتار شیخ ابوسعید ابی الخیر(و.357ه.ق) آشنا می سازد،بر روح و روان ما اثر تربیتی می گذارد.تصحیح کنندگان این اثر شریف،در بعضی از عبارات نتوانسته اند تصحیح لازم را انجام دهند،به طور مثال لغت را بدون داشتن و دانستن  شناسنامه آن معنی کرده اند.این مقاله کوشیده است بعضی از این نارسایی ها راجبران کند.بنابراین،در ان...

ابوسعید ابوالخیر از بزرگ­مردان عرفان ایران بوده است. از بارزترین ویژگی های شخصیّتی ابوسعید، انسان دوستی، عشق و محبّت وی به تمام انسان ها و موجودات است. در این مقاله سعی شده است نگرش ابو سعید به انسان و منابعی که بر نگرش وی به انسان تأثیر گذار بوده، بیان و نحوۀ برخورد وی با اقشار مختلف جامعه مشخّص شود. نتیجۀ حاصل از این پژوهش این بوده که ابوسعید تمام انسان ها را، بدون توجّه به رنگ، نژاد، جنس و دین آ...

از آثار ارزشمند ادب فارسی ، کتاب «اسرارالتوحید »است که شرح و گزارش رفتار و گفتار و کرامات عارف مردمداری است که در اوج نابسامانی های سیاسی ،اجتماعی و مذهبی ظهور می کند و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود به دور از هر گونه خصومت و خشونتی مردم و مریدان را متوجه رفتار اشتباه خود کرده و ضد ارزش هارا به ارزش مبدل می کند .با عنایت به اهمیت ابو سعید ابو الخیر به عنوان یک عارف آگاه نسبت به مسائل ...