تحلیل حس چشایی در آثار مولوی   طاهره کریمی [1]   ذوالفقار علّامی مهماندوستی [2]   محبوبه مباشری [3]     تاریخ دریافت: 29/5/92   تاریخ تصویب: 20/8/92   چکیده   حس چشایی یکی از پرکاربردترین حواسی است که در آثار مولوی برای نمایاندن تمامی ساحت­های مادی و روحانی استفاده شده و واژه­های دیگری از خانوادۀ آن در بازتاب این معانی به شاعر یاری رسانده است. نوعِ زندگی صوفیه و توجه بیش از حد آنها به تقلیل طعام،...

امروزه یکی از مباحث مطرح در حوزه­ های مختلف فلسفی، روان شناسی و علوم اعصاب مانند فیزیولوژی و نوروسای کلوژی، مسئله ادراک حسی است. از میان فلاسفه، ابن­ سینا فیلسوفی است که با دقت نظر و ژرف­نگری خاصی مسایل مربوط به ادراک حسی را تبیین نموده است، به گونه ­ای که با گشودن افق ­های جدید در این خصوص راه­گشای بسیاری از فیلسوفان و حتی پزشکان در مباحث مربوطه بوده است. با توجه به آن که مطالعات مربوط به ادرا...

حس‌‌آمیزی به عنوان یکی از اسالیب هنری در ادبیّات فارسی سابقۀ کاربرد طولانی دارد. در این پژوهش به بررسی حس‌‌آمیزی در مثنوی مولانا پرداخته می‌‌شود. ابتدا گونه‌‌های حس‌‌آمیزی از نظر ساختار دستوری و نحوۀ ترکیب حواس مشخص و سپس انواع حس‌‌آمیزی در مثنوی بر اساس ترکیب حواس (که به صورت جایگزینی دو حس از حواس پنج‌‌گانه ظاهری یا ترکیب یک امر انتزاعی با ویژگی یکی از حواس ظاهری است) بررسی می‌‌شود. مولانا از ...

حسامیزی ـ آمیختن ویژگی‌های دو حس از حواس پنج‌گـانۀ ظاهـری ـ از صور خیالی است که در ادبیات فارسی سابقۀ کاربرد طولانی دارد، اما نام‌گذاری و رواج آن به دورۀ معاصر برمی‌گردد. در این مثال پس از ذکر تعاریف و معرفی پیشینۀ کاربرد حسامیزی، دربارۀ ساختار بلاغی و شکل دستوری آن مطالبی آمده و سپس انواع حسامیزی در غزلیات بیدل دهلوی از نظر ترکیب ویژگی‌های حواس با یکدیگر - که شامل نُه گونه است- ارائه شده و سران...

در میان قوای ادراکی نفس، حس مشترک وضعیت ویژه‌ای دارد. ارسطو بی‌آنکه از آن تصویری ارائه دهد، کارکرد‌هایی چون ادراک محسوسات مشترک و بالعرض و تشخیص وجوه تمایز میان اشیا و ادراک احساس را به آن نسبت می‌دهد. در حالی که ارسطو به صراحت تلقی از حس مشترک را به عنوان قوه‌ای در کنار حواس پنج‌گانه رد کرده است، ابن‌سینا و پیروان او آن را به عنوان یکی از حواس باطنی مورد توجه قرار می‌دهند و برخی از نقش‌های نفس...

مسأله ادراک حسّی از جمله مسائل مهم در مباحث نفس و علم است. حس، محسوس و احساس در اندیشه فیلسوفان یونان باستان از زمان افلاطون به‏صورت جدی مطرح بوده است. ارسطو شاگرد و منتقد افلاطون تبیین استاد از ادراک حسّی را کافی نمی‏دانست، از این‌رو در مجموعه آثار خود به‏ویژه در دو اثر درباره نفس و حس و محسوس به تبیین ادراک حسّی پرداخته است. فیلسوفان مسلمان نیز به ادراک حسّی توجه کرده‏اند. ابن‏سینا و ملاصدرا در ک...

حسامیزی ـ آمیختن ویژگی های دو حس از حواس پنج گـانۀ ظاهـری ـ از صور خیالی است که در ادبیات فارسی سابقۀ کاربرد طولانی دارد، اما نام گذاری و رواج آن به دورۀ معاصر برمی گردد. در این مثال پس از ذکر تعاریف و معرفی پیشینۀ کاربرد حسامیزی، دربارۀ ساختار بلاغی و شکل دستوری آن مطالبی آمده و سپس انواع حسامیزی در غزلیات بیدل دهلوی از نظر ترکیب ویژگی های حواس با یکدیگر - که شامل نُه گونه است- ارائه شده و سران...

مقوله شناخت واقعی و ابزار شناخت که انسان را به حقیقت رهنمون می سازد از دیرباز برای فیلسوفان و اندیشمندان علوم مختلف ارزشی زیاد داشته است. تعدادی از اندیشمندان را اعتقاد بر این است که از طریق حواس ظاهری می توان به شناخت رسید. اما عده ای دیگر این حواس را فاقد اعتبار دانسته و اعتقاد دارند که چون حقیقت، واحد است و ابزار حواس متعدد، لذا حواس ظاهری برای رسیدن به شناخت واقعی اعتبار ندارند. تا زمانی که...

  تحلیل حسِ چشایی در آثار مولوی   طاهره کریمی [1]   ذوالفقار علّامی مهماندوستی [2]   محبوبه مباشری [3]     تاریخ دریافت: 29/5/92   تاریخ تصویب: 20/8/92   چکیده   حس چشایی یکی از پرکاربردترین حواسی است که در آثار مولوی برای نمایاندن تمامی ساحت­های مادی و روحانی استفاده شده و واژه­های دیگری از خانوادۀ آن در بازتاب این معانی به شاعر یاری رسانده است. نوعِ زندگی صوفیه و توجه بیش از حد آنها به تقلیل طعا...

در میان قوای ادراکی نفس، حس مشترک وضعیت ویژه ای دارد. ارسطو بی آنکه از آن تصویری ارائه دهد، کارکرد هایی چون ادراک محسوسات مشترک و بالعرض و تشخیص وجوه تمایز میان اشیا و ادراک احساس را به آن نسبت می دهد. در حالی که ارسطو به صراحت تلقی از حس مشترک را به عنوان قوه ای در کنار حواس پنج گانه رد کرده است، ابن سینا و پیروان او آن را به عنوان یکی از حواس باطنی مورد توجه قرار می دهند و برخی از نقش های نفس...