این پژوهش با هدف کشف و روشن ساختنِ رابطه و ساختار نظام مند میان یک اندیشه مذهبی و چگونگی بازتاب آن در کالبد معماری، به مطالعه مجموعه خانقاهی ـ زیارتگاهی شاه ولی تفت می پردازد. مقاله حاضر با روش تفسیری ـ تاریخی و با بهره گیری توأمان از روش استدلالی ـ منطقی، به رابطه بازخوردی «سیر مواجهه سیاسی و مذهبی با اندیشه تصوف نعمت اللهی» و «تحولات کالبدی مجموعه شاه ولی تفت» می پردازد. مسیر پژوهش در مرحله او...

تصوف در قرن دوم هجری و پس از آن که عده ای برای در امان ماندن از آلودگی های دنیوی، حالت انزوا و گوشه نشینی به خود گرفتند، با استفاده از اندیشه ها و آداب و سنت های رایج دیگر ادیان در جامعه مسلمانان بویژه اهل سنت شکل گرفت. البته مشکلات و سختی های روزگار هم از عوامل گرایش مردم به صوفیگری می باشد. حمایت های حاکمان از صوفیان و بویژه اقطاب صوفیه را بایستی ناشی از اهداف سیاسی و عقیدتی دانست که البته جا...

هدف از این مطالعه نشان دادن ابعاد اجتماعی تصوف، با تاکید بر دو طریقت نقشبندی و نعمت الهی است. با بهره گیری از تیپ شناسی وبر از دو تیپ عارف و زاهد، فهم جهت گیری طریقت های صوفیانه (دو طریقت مذکور) در حوزه های سیاسی و اقتصادی مطمح نظر بوده است. دوره تاریخی مورد بررسی دوره تیموری است. این پژوهش با روش تحلیل اسناد تاریخی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دو طریقت نقشبندی و نعمت الهی در حوزه ...

طریقت نعمت اللهی گنابادی یکی از طلایه داران عرصه تصوف طریقتی ایران معاصر است. این طریقت با بیش از یک قرن فعالیت صوفیانه، تمایز و استمرار خود از سایر طریقت ها را مرهون هویت فرهنگی خاص خویش بوده؛ لذا بررسی هویت فرهنگی این سلسله در راستای دستیابی به اصلی ترین شاخصه هویت زا و تمایزبخش آن، از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد. در این جستار در حد امکان از زوایای مختلف به این دغدغه توجه نموده و با رویکرد...

حسد به‌معنای آرزوی زوال نعمت از دیگری، افزون بر امور مادی، نعمت‌‌های معنوی و کمالات خدادادی یا خودساخته را نیز شامل می‏شود. یکی از آیاتی که به این مطلب اشاره دارد آیه 54 سوره نساء است که در آن سخن از افرادی به‌میان آمده است که به‌دلیل فضل خدای تعالی نسبت به ایشان، مورد حسادت قرار گرفته‌اند. خدای تعالی به این بندگان برگزیده خویش، «مُلک عظیم» عطا کرده است. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی گرد آ...

تَصَوُّف،مکتب و آئینی است که بر اساس توجه به ساحت معنوی و درونیِ اسلام،نخست در قالب زهد وپرهیز، سپس در چهارچوب طریقه های صوفیهبا آداب و رسومی خاص در سرزمینهای مختلف جهان اسلام جلوه گرشده است.پس از گسترش اسلام در ایران،این سرزمین نیز شاهد رشدو نمو طریقت های تصوف بوده است. یکی از فرق تصوف در این سرزمین فرقه نعمت اللهیه می باشدکه توسط شاه نعمت الله ولی در قرن نهم بنیان نهاده و توسط جانشینانش در هند و ا...

معارف العارفین تذکره ای ارزشمند از عارفان و مشاهیر متصوفه عصر قاجار است و از آن جا که این برهه تاریخی از نظرگاه ادبی و فرهنگی کمتر طرف توجه و اقبال پژوهندگان بوده است، در مقاله حاضر به بازشناسی و معرفی تنها نسخه این اثر سودمند پرداخته خواهد شد. معارف العارفین به قلم محمد کاظم تبریزی، ملقّب و متخلّص به « اسرار »، در شرح حال قریب به پنجاه تن از عرفای نامدار هم‌روزگار مولّف است که علاوه بر زندگی آنا...

دوران زندیه شامل حوادث بسیار مهمی در ارتباط با عرفان و تصوف و حضور آن در جامعه ی ایران است.با فروپاشی حکومت نادری و پدیدار شدن مبارزه ی فراگیر بر سر قدرت میان مدعیان، کشور عرصه ی هرج ومرج و ناامنی گسترده شد. اگرچه این امر آثار مخرب بر اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور داشت، تأثیر آن در بخش عرفان وتصوف بسیار زیاد بود؛ زیرا صوفیان نیز مانند سایر مدعیان کوشیدند تا دوباره قدرت ازدست رفته شان را ب...