ساختار دولت اموی متأثر از چهار فرهنگ، وحیانی، قبیله ای، ایرانشهری و رومی، بوده است. درباره میزان تأثیر هریک از این گونه های فرهنگی، اتفاق نظر وجود ندارد. این مقاله، ضمن درنظر گرفتن دیگر عناصر فرهنگی، تأکیدی ویژه بر تأثیر فرهنگ ایرانشهری در ساختار دولت اموی دارد. برای سهولت بررسی، مقاله به دو بخش ساختار سیاسی و اداری دولت اموی تقسیم می شود. در بخش نخست، ضمن بررسی مؤلفه هایی چون استقرار، مشروعیت،...

ماجرای حکمیت با خاتمه جنگ صفین، به پیدایش فرقه خوارج در جهان اسلام منجر گردید. از آنجا که بروز حوادث و رخدادها معلول علتهای متعددی می باشند که در بستر مناسبات اجتماعی جامعه شکل گرفته و زمینه رشد می یابند، پدیده خروج نیز از این شرایط مبرّاء نبود. شناخت زمینه های بروز شعار این پدیده می تواند نگرش سطحی کنونی به گروهی که در برابر علی سر دادند را تغییر دهد. « لاحکم الا لله » در این مقاله، این حرکت حر...

حکومت های قراقویونلو و آق قویونلو در طی حاکمیت خویش دچار بحران های سیاسی و نظامی عدیده ای شده بودند که از میان عوامل تأثیرگذار، ساختار قبیله ای اتحادیه از اهمیت زیادی برخودار است. این مقاله با بهره گیری آزاد از نظریۀ تعارض و روش تحلیل علّی و مقایسه ای نقش ساختار قبیله ای را در بی ثباتی سیاسی حکومت های ترکمان تبیین خواهد کرد. پاسخ بر این فرض استوار است که ساختار ایلی با ایجاد تعارض در ساحت های مخ...

سکونتگاه یثرب پیش از هجرت پیامبر محل استقرار طوایف و قبایل متعددی بود که روابط بینا طایفه ای آنها می توانست بر روند تحولات تاثیر قابل توجهی بگذارد. امروزه مطالعه تاریخ پیامبر بیانگر عملکرد طوایف یثرب نیست.باشد، در نتیجه شناخت عملکرد قبایل در دوره پیامبر نه تنها بخش قابل توجهی از این تاریخ را روشن می کند بلکه بُعد طایفه ای رفتار یاران پیامبر را نیز مشخص می-سازد. بررسی طوایف یثرب در صدر اسلام نشا...

یکی از مسائل مهمی که اسلام برای آن اهمیت قائل شده و در معارف قرآنی نیز مورد توجه قرار گرفته؛ موضوع قبیله گرایی و گرایشات قبیله ای است. این پژوهش ضمن تبیین موقعیت حساس برای این نظام در حقیقت، سعی بر آن است که با استناد بر شواهد و قرائنی همچون ساختار و تعریف قبیله که به مراتب و مرزهای درونی و بیرونی اشاره دارد، به بررسی زمینه تاریخی هویت قبیله ای بپردازد که این زمینه تاریخی در چهار مرحله مورد تحل...

شاهنشاهی اشکانی یا اشکانیان ۲۴۷ پ.م. ۲۲۴ م که با نام امپراتوری پارت‌ها نیز شناخته می‌شود، یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران‌زمین بود که ۴۷۱ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا حکومت کرد. اما این دوره طولانی حکومت دارایی شرایط نامطلوب از منابع تاریخی است. از یک سو در منابع فارسی و عربی کمترین اشاره به آنان نشده و یا به طور غیر مستقیم دراین ادبیات بازتاب داده شده است. ازسوی دیگرمنابعی که به شا...

مقدمه تغزلی قصاید کهن عربی که اصطلاحاً « نسیب» خوانده می شود ، از اجزاء و بخشهایی از قبیل گریه براطلال ، وصف آثار به جای مانده از منزلگاه معشوق سفرکرده ، شرح جدایی معشوق و توصیف کجاوه وی و حرکت کاروان معشوق تشکیل شده است که به نوعی اشاره به شیوه زندگی قبیله ای است . همه شاعران جاهلی بجز صعالیک در نسیب قصاید خود از این ساختار کلیشه ای و چارچوب کلی پیروی کرده اند وحتی واژگان و ترکیبها و تشبیهاتی ک...

با وقوع این تحولات و سپری شدن چندین سال از آغاز این قیام ها و تبعات نه چندان مطلوب این رخداد در کشورهای عربی، در انجمن ها و پژوهشکده ها پیرامون بررسی مولفه های شکل گیری این قیام ها و علل ناکامی آن مطالعات بسیاری صورت گرفته است که نتایج آن در ارتباط با تحلیل این موضوعات نقطه نظرات کاملاً متفاوتی بر اساس تاثیر گذاری یک مولفه یا متغیر خاص مطرح گردیده است. در راستای این مطالعات در این مقاله تلاش شده...