پس از فروپاشی حکومت پارتیان به دست اردشیر بابکان، در اوایل قرن سوم میلادی، قدرتی جدید به نام سلسله ساسانی روی کار آمد. تعدد آثار تاریخی به جای مانده از این دورۀ تاریخی به نسبت دورۀ پارتی، نشان می دهد که میزان فعالیت های عمرانی، مانند ایجاد شهرها، قلعه ها، پل ها و سدها، رشد قابل توجهی داشته است. بنیان تعدادی از شهرهای تاریخی ایران به دو پادشاه نخستین سلسلۀ ساسانیان، اردشیر و شاپور، منسوب است. بی...

اطلاعات بدست آمده از منابع مکتوب، حفریات و بررسیهای سطحی محدود باستانشناسانه و مطالعات محیطی در شهرهای ساسانیان تا حدودی ویژگیهای فضایی آنها را روشن و در تعیین هویت کالبدی و بصری این شهرها موثر گشته اند. با این همه، هنوز شهر های فراوانی از این دوران وجود دارند که نام آنها در منابع مکتوب آمده، لیکن تا کنون کشف نگشته اند. هچنین هستند شهر هایی که، علیرغم نقش منحصر به فردشان در تاریخ این سرزمین، جز...

ایران میانه قلب سرزمین پهناور ایران است. این بخش از خاک کشور، دارای شاخصه ها و ویژگی هایی است که آن را برجسته کرده است. شهرهای واقع شده در ایران میانه نقش نقطه اتصال و حلقه ارتباط بین شرقی و غربی خاک ایران را بر عهده دارند. این بخش از خاک ایران در دوره ساسانی بسیار مورد توجه پادشاهان آن سلسله بوده است. شرایط جغرافیایی و موقعیت قرارگیری آن، از مهمترین مواردی بوده که هم از نظر سیاسی و هم از نظر ا...

در دوره سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان (البته از اواسط اشکانیان تا اوج ساسانیان) تجارت به رکن اساسی و تعیین کننده سیاست دولت مبدل شد. بدین معناست که ساسانیان با وامداری میراث پیشینیان، بویژه اشکانیان، دریافتند که تجارت می تواند به عنوان حربه ای موفقیت آور بر علیه رقیب دیرینه خود یعنی امپراطوری روم شرقی مورد استفاده قرار گیرد. در این میان اعراب در دوره ی کوتاه سلوکیان با حضوری کمرنگ اما در دولت پا...

خراسان کهن سرزمینی است باستانی که  مهد پیدایش یکی از درخشان ترین و کهن ترین تمدن های منطقه ایران بوده است. خراسان طبق نوشته های اوستا و کتیبه بیستون یکی از مهمترین ایالت ها و کوست های ایران در قبل از اسلام بوده که یکی از مقاطع حساس و مهم تاریخی آن مربوط به عصر ساسانی می باشد. سرزمین خراسان در دوره ساسانی بنابر موقعیت تاریخی، جغرافیایی و ژئوپولیتیکی کانون فرهنگی مهم و اصلی منطقه و تلاقی گاه فره...

تاریخ ایران پیش از اسلام ، از جمله مباحثی است که چندانکه شایسته آن باشد ، به آن پرداخته نشده است. عصر طولانی ساسانیان یکی از دورانهای مهم تاریخ ایران است و مملو از اتفاقات و جریان های مختلف سیاسی ، نظامی ، اجتماعی ، فرهنگی ، مذهبی و اقتصادی بوده است. ساسانیان در سال 226 میلادی رسماً قدرت را به دست گرفته و حکومت آنان تا سال 652 میلادی ادامه یافت. آنان پس از روی کار آمدن سعی در بسط قدرت و توسعه ق...

اصفهان در قبل و بعد از اسلام همواره نظاره گر تحولات مهم سیاسی، نظامی و اجتماعی بوده است. با حمله اعراب به ایران، شهرهای این سرزمین از جمله اصفهان از ابعاد ساختار شهری، ترکیب و بافت جمعیتی و نظام مالیاتی دچار تغییر چشم گیری شد. اصفهان در ابتدای عصر اسلامی، مانند بسیاری از سایر شهرهای ایران با اهمیّتی کمتر نسبت به دوره قبل به حیات شهری خود ادامه داد. گذشت زمان و آشنایی حاکمان جدید اسلامی با شهرهای...

شهرهای دوره ساسانی از جمله مهمترین آثار دوران پیش از اسلام در ایران می باشند. ساسانیان در شهرهای خود از دو نوع طرح و پلان استفاده می کردند. -1 طرح مدور "گرد" -2 طرح مستطیلی یا "هیپوداموس ". اصولا ساسانیان در ابتدای کار در ساخت شهرهای خود کاملا تحت تاثیر شهرسازی دوره اشکانی بودند به همین خاطر پلان گرد به عنوان یک اصل در ساخت شهرهای اولیه "مانند فیروزآباد" مدنظر بود - البته گاهی نیز تناسب با وضعی...

طبق بررسی‌های پیمایشی، بررسی تصاویر هوایی و ماهواره‌ای و کاوش‌های باستان شناختی که در چند سال اخیر در دشت مغان انجام شده، نویسندة مقاله می‌کوشد تا آن بخش از یافته‌های پروژة باستان شناسی دشت مغان را که نمایشگر فعّالیّت‌های عمرانی و وسیع ساسانیان است، ارائه دهد. علاوه براین با پیگردی آثار در نواحی همجوار همچون دشت میل در شمال رود ارس و نیز در بخش شرقی دشت مغان که امروزه در جمهوری آذربایجان واقع شده...

روابط و پیوندهای ایرانیان با عرب های بین النهرین و جزیر? العرب در دوره ی ساسانیان مسأله ی اساسی تحقیق می باشد که با رویکردی توصیفی روابط و تحولات مختلف ساسانیان با عرب ها را مورد بررسی قرار می گیرد. این پژوهش در جهت، شناخت موفقیت ها و ناکامیهای روابط سیاسی و اقتصادی ساسانیان در بین النهرین و شبه جزیره عربستان با قبایل و دولت های عرب، دستبردهای کوچندگان عرب گرسنه یا راهزن بر سرزمین های آباد مرزه...