محمد مجتهد شبستری از جمله نوگرایان دینی ایران معاصر است که بر مبنای معرفت‌شناسیِ هرمنوتیکی به‌ویژه با استفاده از هرمنوتیک دیالوگی گادامر و هرمنوتیک روشیِ بتی و هیرش به دین و متون دینی می‌نگرد. کانون نگرش دینی شبستری دو مقوله «پلورالیسم دینی» و «تجربة دینی» است که محصول قرائت وی از دین بر مبنای هرمنوتیک است‌. از نظر شبستری، اساساً مقولة دین در حوزة خصوصی جای دارد. از طرفی، شبستری در حوزة سیاست نیز ...

در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به­ عنوان یکی از نوگرایان ­دینی و آیت‌الله مصباح یزدی به ­عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش ­های­ جدید برای تفسیر متون ­دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه­ ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را ...

گوهر و صدف دین در نظر سید حیدر آملی در مفاهیم سه گانه شریعت طریقت و حقیقت (ظاهر و باطن ) جلوه گر است مرحله شریعت ممکن است در عموم دین داران بدن طریقت و حقیقت تحقق یابد ولی مراحل طریقت و حقیقت برای سالکان بدون التزام به شریعت امکانپذیر نیست چرا که این مراحل همان عمق و باطن شریعت هستند بنابراین اگر چه احکام فرعی تر شریعت نسبت به زمان و مکان و افراد قابل تغییرند اما کلیت آنها غیر قابل تغییر و حذف ...

یکی از مهم‌ترین مباحثی که امروزه در حوزۀ دین‌شناسی و درک تعالیم دین مطرح می‌شود، امکان فهم دین بر اساس قرائت انسانی و تجربۀ دینی است. وقتی از قرائت انسانی دین سخن به میان می‌آید، دو نکته به شکل توأمان مفروض و منظور گرفته می‌شود: اول آنکه امکان فهم دین برای انسان میسر است؛ دوم آنکه فهم دین منحصر به آنچه تاکنون تحت عنوان فهم ماورایی و الهی از دین مطرح بوده، منحصر نیست و می‌توان قرائتی انسانی از آ...

یکی از نکاتی که توجه پژوهشگران تاریخ اندیشه های سیاسی، اجتماعی و دینی را به خود جلب می کند، اختلاف آراء اندیشمندان سیاسی و اجتماعی، به ویژه اختلاف آرای سیاسی روشنفکران و علمای دینی به عنوان دو قشر تأثیرگذار در یک دوره تاریخی مشخص است. بدیهی است که تاریخ ما به خوبی این اختلافات و تفاوت های آراء و اندیشه ها را در خود بایگانی و نگهداری کرده است، اما علّت اصلی این تفاوت آراء سیاسی، به خوبی مورد بحث ...

قالب بومی شدة هرمنوتیک فلسفی غربی در فضای اندیشة اسلامی معاصر بر فهم و تفسیر نصوص دینی متمرکز شده است و این تأملات هرمنوتیکی در دو عرصة سازوکار و نحوة فهم متون وحیانی و نیز تأمل در ماهیت وحی و نسبت نصّ دینی با پیامبر و واقعیات تاریخی و فرهنگی عصر نزول سامان یافته است. برخی روشنفکران معاصر با تمرکز بر نصّ دینی برداشت های هرمنوتیکی غیرمتعارف و گاه کاملاً افراطی را ارائه کرده اند که در تقابل آشکار و...

هدف کلی این پژوهش آن است که آراء هرمنوتیکی محمد مجتهد شبستری و نصر حامد ابوزید تحلیل و سپس دلالت های آن ها در تربیت دینی استنتاج گردد. با توجه به این هدف ابتدا به شباهت ها و بعد به تفاوت دیدگاه های هرمنوتیکی این دو نواندیش در خصوص متون دینی پرداخته شده است. سپس دلالت های آن ها در قلمرو تربیت دینی مورد بررسی قرار گرفته است. داده های مورد نیاز با روش سندکاوی جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل داده ه...

پس از پایان جنگ تحمیلی در ایران عده ای از روشنفکران مذهبی نسبت به بنیادها و رویه های فکری و سیاسی حکومت رویکردی انتقادی اتخاذ کردند و به این باور رسیدند که باید بازبینی بنیادی در اصول و پایه های فکری و سیاسی آن صورت پذیرد. از این روشنفکران می توان به عنوان نواندیشان پسااسلام گرا یاد کرد. مهم ترین نکته ای که در اندیشه این گروه از نواندیشان ضروری می نمود؛ تبیین رابطه بین دموکراسی و حکومت دینی بود...