جنگل ها، مراتع، اراضی جنگلی و بیشه های طبیعی که در فقه شیعه از آن ها با عنوان «انفال» یاد شده بخشی از اموال عمومی کشور به معنای خاص هستند که به موجب ماده یکم قانون ملی شدن جنگل ها مصوب 27/10/1341 ملی و مالکیت اشخاص غیر دولت بر آن باطل اعلام شد. اعمال مدیریت علمی قانونمند و بهره-برداری صحیح از اراضی ملی شده نیازمند تشخیص و تفکیک آن از مستثنیات قانونی است. قانونگذار این وظیفه را بر عهد? سازمان جن...

یکی از تسهیلات و حمایت­هایی که قانونگذار برای محکوم­علیه در نظر گرفته است تا مدیونی که حقیقاً در تنگنا قرار دارد به عسر و حرج شدید نیفتد و از یک حداقل زندگی نیز محروم نگردد تأسیس عنوان مستثنیات دین است. یعنی برخی از حداقل اموالی که برای ادامه حیات ضروری است از دسترس محکوم­له به دور باشد. این تأسیس قبل از این که وارد متون قانونی شود در فقه اسلامی توسط فقهای بزرگ بیان شده است. در این مقاله بر آن ه...

در لابه‌لای کتاب‌های علوم قرآنی و تفسیر، پدیده‌ای به‌نام «آیات مستثنیات» خودنمایی می‌کند. وجود آیه یا آیات مدنی در سوره‌ای مکّی و آیه یا آیات مکّی در سوره‌ای مدنی، آیات مستثنیات گفته می‌شود. این پدیده از هیچ پشتوانة نقلی برخوردار نیست و نخستین بار به‌صورت محدود در قرن دوم در تفسیر «مقاتل‌بن سلیمان» خودنمایی کرد. سپس در طول تاریخ تفسیر بر تعداد آنها افزوده شد. سبب نزول جعلی، خلط میان معنای لغوی و ...

مزایده در حقوق تجارت ایران با نگاهی به لایحه جدید قانون تجارت از مسایلی است که ضرورت دارد مورد بررسی دقیق علمی قرار گیرد. با توجه به ازدیاد روابط تجاری و گسترش معاملات تجارت الکترونیک، موجب شده است مزایده بحث مهمی در مسائل مطرح قانونی قرار گیرد که در پژوهش حاضر به مهمترین آنها در قانون تجارت ( مزایده اموال تاجر، شرکا و شرکتها قبل و بعد از ورشکستگی) و قانون مدنی (مزایده مستثنیات دین، حق شفعه، حق...

یکی از جهات ابطال تصمیمات و اعمال مقامات عمومی، خروج از حدود اختیارات قانونی است. بر این اساس، مقامات عمومی در مقام تصمیم گیری و یا اقدام، باید مقید به چهارچوب های صلاحیتی مقرره از سوی نهاد قانونگذاری باشند. این مفهوم که در بافت حقوق اداری تحت عنوان اصل «خروج از حدود اختیارات قانونی» شناخته می شود، در حقوق اداری ایران و انگلیس، مبنای تعیین گستره نظارت قضایی بر اعمال دولت است. در این نوشتار نخست...

حق بر اجرای آرا به حق بر اجرای موثر آرا تحول یافته که هر دو در حق شهروندان به برخورداری از حمایت حقوقی ریشه دارد. اجرای موثر رای نیازمند پیش­بینی سازوکارهای روشن و مفید، کم هزینه و سریع، تسهیل کنندۀ دسترسی به اطلاعات مالی محکوم­علیه و تشویق کنندۀ اجرای ارادی آرا و سرانجام تأمین و آموزش نیروی انسانی متخصص و مستقل و دارای اختیارات قانونی لازم است. با این حال، سیاست­زدگی مقررات اجرای آرا و نقص ضما...

ربا به عنوان یک پدیده مخرب اقتصادی جامعه از بدو تشریع اسلام مورد توجه و نهی شارع قرار داشته استبه طوری که از لحن خطابات شارع بر حرمت آن می توان به عمق مفسده آن و انزجار شارع مقدس از آن پی برد، خصوصاً بعد از آنکه ما معتقدیم احکام در اسلام تابع مصالح و مفاسد حاصل از آنها می باشد. اما با تمام تأکیداتی که اسلام بر حرمت این پدیده فاسد اقتصادی داشته، مشهور فقها معتقدند استثنائاتی هم برای آن قائل شده ا...

     حق بر اجرای آرا به حق بر اجرای موثر آرا تحول یافته که هر دو در حق شهروندان به برخورداری از حمایت حقوقی ریشه دارد. اجرای موثر رای نیازمند پیش­بینی سازوکارهای روشن و مفید، کم هزینه و سریع، تسهیل کنندۀ دسترسی به اطلاعات مالی محکوم­علیه و تشویق کنندۀ اجرای ارادی آرا و سرانجام تأمین و آموزش نیروی انسانی متخصص و مستقل و دارای اختیارات قانونی لازم است. با این حال، سیاست­زدگی مقررات اجرای آرا و نق...

هدف از این مقاله ارزیابی لایحه اصلاح قانون مستثنیات دین و شمول آن بر مستمری مددجویان کمیته­ امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی است. در مقاله­ حاضر تلاش شده تا آرای فقها درباره مستثنیات دین مورد بررسی قرار گرفته و ضابطه­ کلی در خصوص تعیین مصادیق آن معلوم شود تا در پرتو آن مشخص گردد که دارابودن این ضوابط می­تواند با توجه به مقتضیات زمان، مصادیق این عنوان را تعمیم دهد به­طوری­که مستمری مذکور را...

در یک رابطه حقوقی اصل بر این است که، هر کس به دیگری بدهکار باشد و تعهدی در برابر وی داشته باشد، می بایست به تعهد خود عمل کند. در صورت عدم اجرای اختیاری تعهد و در نتیجه، اقدام از طریق ساز و کارهای قانونی و محکومیت بدهکار به پرداخت دین، مدیون می بایستحکم دادگاه را اجرا کند. اما در مواردی محکوم علیه از اجرای اختیاری حکم، خودداری می کند و نیاز به استفاده از مأمورین رسمی و اجرای احکام مدنی پیرامون م...