برخی از لغزش های نظری و عملی در عرصهٴ عرفان، ناشی از عدم توجه به تبیین صحیح معرفت عرفانی و معیارهای ارزیابی آن است. این نوشتار با هدف پیشگیری از چنین لغزش هایی بر آن است که ضمن تبیین معرفت عرفانی و تفکیک آن از سایر معرفت ها، و کیفیت دستیابی به حقایق از این طریق، به واکاوی معیارهای ارزیابی معرفت عرفانی بپردازد.

شلایرماخر مؤسس جریانی است که تجربه عرفانی را از سنخ عواطف و احساسات می شمرند. وی البته این گونه تجارب را خالی از هر گونه حیث معرفتی نمی داند و با تفکیک میان دو نوع از احساسات و دو نوع از آگاهی، تجربه عرفانی را از سنخ احساساتی می داند که واجد نوعی آگاهی مستقیم و مباشر است که در آن، فاصله میان مدرِک و مدرَک برداشته می شود. وی در توضیح این احساس و آگاهی خاص، که ماهیت تجربه و معرفت عرفانی را تشکیل می...

سوانح­العشّاق و لمعات، بر اساس دو رویکرد متفاوت عرفانی نوشته شده­‌اند. تفاوت­های نسبی مبانی فکری مؤلفان، تأثیر بسزایی در درک آنها از مفاهیم و اصطلاحات عرفانی دارد. مفهوم معرفت و انواع و مراتب آن با جهان‌بینی عرفانی و مشرب فکری نویسندگان، ارتباط نزدیکی دارد؛ به همین سبب در این مقاله با تأکید بر این دو اثر عرفانی، ارکان معرفت و مباحث مرتبط با آن بررسی می‌شود. با تأمّل در ارکان معرفت در سنت اول عرفا...

چکیده : در این رساله به بحث تجربه ی عرفانی و اهمیت آن از دید یکی از عارفان بزرگ قرن ششم ، سنایی غزنوی که اندیشه های عرفانی او بر عرفای بعد از او نیز تأثیری به سزا داشته است پرداخته شده است . مطالعه در آثار سنایی ( حدیقه الحقیقه ، دیوان ، سیرالعباد و ... ) در باب احوال نشان می دهد که سنایی به صورت جدی به ابعاد تجربی عرفانی اعم از مقامات و احوال در فرآیند سیر و سلوک عرفانی توجه داشته است و تجربه...

این مقاله درصدد آن است که به نقد و بررسی کتاب «ماهیت معرفت عرفانی» نوشتة مسعود اسماعیلی بپردازد. در بارة معرفت عرفانی و تمایز آن با تجربة عرفانی به زبان‌های غیرفارسی آثار بسیاری منتشر شده اند اما در زبان فارسی تنها معدودی از پژوهشگران به بحث از آن درچهارچوبی علمی و روشمند پرداخته‌اند. از جمله در کتاب «ماهیت معرفت عرفانی»، نویسنده کوشیده با نگاهی تطبیقی در سامانه‌ای جامع، به بحث از ماهیت معرفت ع...

هستی و مراتب آن از دیدگاه عزیز نسفی [1]     احسان رئیسی [2]   سید علی اصغر میرباقری فرد [3]   محسن محمدی فشارکی [4]   حسین آقاحسینی [5]     تاریخ دریافت:23/2/92 تاریخ تصویب:20/8/92 چکیده   بعد از تحول عمیقی که در سدۀ هفتم هجری در عرفان اسلامی پدید آمد، هستی شناسی نیز به دو رکن دیگر معرفت عرفانی، خداشناسی و انسان شناسی، افزوده شد. بر این اساس در سنت دوم عرفانی، شناخت هستی صرفاً یک شناخت نظری نیست...

تجربه عرفانی از منظر ذات¬گرایان و ساخت¬گرایان غربی و ابن¬عربی چه سنخ معرفتی بوده، دارای چه هویتی است و دیدگاه این دو گروه، چه تشابهات و تفاوت¬هایی با دیدگاه ابن¬عربی دارد؟ دیدگاه¬ها و نظریات صاحب¬نظران غربی در این زمینه، عبارت¬اند از: الف) ذات¬گرایی: ذات¬گرایان معتقدند تجربه عرفانی خالص و قابل تفکیک از تفسیر وجود دارد و این تجربه، حائز ویژگیهایی مشترک در همه فرهنگها و سراسر جهان است. ذات¬گرایی،...

این رساله به بحث از این مطلب می پردازد که معرفت عرفانی چه سنخ معرفتی است و چه مولفه-ها و مقوماتی دارد. از میان متفکران اسلامی، عارفان اسلامی، به ویژه ابن عربی و پیروان مکتب وی، و فیلسوفان اسلامی، یعنی به طور خاص فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق و صدرالمتألهین، به تفصیل به این موضوع پرداخته اند. صاحب نظران و فیلسوفان دین و عرفان در غرب نیز در این زمینه، چند نظریه مهم ارائه نموده اند. همگی این دیدگاه ...

در طیّ وادی های مختلف سلوک است که آدمی با سیر در آفاق و انفس تجربه های روحانی خود را به مدد می طلبد تا از عالم ظاهر و صورت طبیعت به مرحله وحی و الهام درونی برسد. اصل تکامل انسان مربوط به چنین سیرو سلوکی دانسته شده است، بدین معنی که آدمی در یک سیر باطنی و مهاجرت روحانی بر آن می شود تا از جایی به جایی رود و در خود سفر کند و تحوّل پذیرد. در این تغییر و تحول است که ماهیت انسانی ظهور پیدا می کند و هر ...