همانطور که تاریخ زیبا شناسی غرب را از شناخت آرائ افلاطون و ارسطو آغاز می کنیم، در زمینه زیباشناسی هنر اسلامی نیز می توان به سراغ متون کهن عرفانی رفت. یکی از برجسته ترین عُرفای مسلمان مولانا جلال الدین محمد رومی(بلخی) است. در آثاری که از مولانا برجا مانده فصل یا فصول جداگانه ای دربار? هنر و زیبایی هنری دیده نمی-شود؛ دلیل این مسئله شاید این باشد که زیباشناسی مولانا با هستی شناسی او درآمیخته، در نگ...

در شعر فارسی هیچ شاعری در شرح و تعبیر مضامین حکمی و عرفانی به اندازة مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی (604 - 672 هـ. ق) از اوزان و ظرفیت­های گوناگون موسیقی بهره برنگرفته است و هیچ سخنوری به اندازة مولانا پای موسیقی را در مضامین گوناگون شعر در میان نکشیده و در تبیین مباحث عرفانی و حکمی چنگ در چنگِ موسیقی نداشته است و در حدّ مولانا از اصطلاحات موسیقایی و نام موسیقیدانان و نیز نام سازها اعم از بادی ...

این پایان نامه ضمن بررسی و مقایسه ی 58 داستان از دفتر اول و دوم مثنوی مولانا با منابع آن، میزان و نحوه ی تغییرات ایجاد شده در داستان ها را با تکیه بر عناصر داستان نویسی نوین مشخّص می نماید. در فصل نخست به زندگی مولانا و سرگذشت او پرداخته شده است در فصل دوّم درباره اهمیت مثنوی معنوی در ادبیات و عرفان جهان بحث شده است. در فصل سوم جلوه های داستان سرایی مولانا مطرح و بررسی شده اند. در فصل چهارم داس...

کنایه از رایج ترین ابزارهای بلاغی است که در متون ادبی و هنری به خصوص در آثاری که دارای سبک تعلیمی هستند کاربرد فراوان دارد. در مقاله حاضر نگارنده کوشیده است که قلمرو و جایگاه کنایه را در مثنوی مولانا جلال الدین رومی مورد مطالعه قرار داده و نکات در خور توجه در این زمینه را بیان نماید. این مقاله صورت اجمالی از یک طرح پژوهشی است، که شامل تمام کنایات دو دفتر مثنوی همراه با توضیح آنهاست.

شناخت حقیقت وجود انسان یکی از مهمترین شاخه های معرفت بشری در میان علوم انسانی و از جذابترین مباحث انسان شناسی در قلمرو فلسفه و ادبیات بوده است. ملاصدرا و مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی در آثار خویش تحت تأثیر آیات قرانی و تعالیم وحیانی، اندیشه های بدیعی پیرامون حقیقت انسان ارائه  کرده ند از جمله تحول پذیری و حرکت رو به کمال حقیقت انسان، تأثیر پذیری حقیقت انسان از اعمال و رفتارها و تجسم اعمال د...

تاریخ ادبیات فارسی، سرشار از تاثیر و تاثرات حقایق عرفانی از لطایف و ظرایف شعر و ادب فارسی و نیز ادبیات فارسی از اندیشه های متعالی و بلند عرفانی است.اما به راستی این کنش ها و واکنش ها از کجا آغاز می شود، چه هنگام به اوج و شکوفایی خود می رسدو تاکجا دامن می کشد؟ این مقاله می کوشد با بررسی اجمالی آثار چهار شاعر بزرگ وعارف نامدار، حکیم سنایی غزنوی، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری ، مولانا جلال الدین ر...

در قلمرو ادب پارسی مولانا یکی از پنج شاعر بزرگ است که در نظم و نثر برای دیگر شعرا الگو و معیاری برتر است. لذا نوشتار حاضر عهده دار بحثی تحلیلی درباره ی سیمای عاشق و معشوق از دو جنبه ی ظاهری و باطنی در غزلیات شمس می باشد. در این نوشتار به صورتی مبسوط در شش فصل کلی به بررسی نقش عاشق و معشوق، تأثیرات متقابل آن دو از یکدیگر، باور مولانا به عشق، عاشق و معشوق پرداخته شده است. بدین منظور در فصل اول به...

گزارشی از بهره برداری های مولوی از قرآن در دیوان مثنوی معنوی است. مثنوی معنوی، سروده عارف نامی و شاعر متفکر، مولانا جلال الدین رومی است. از نمودهای آشکار و جلوه های برجسته این اثر ادبی شگرف، حضور گسترده و کم نظیر قرآن در جای جای آن است.  دامنه تأثیر قرآن بر مثنوی، تنها محدود به الفاظ و تعبیرات آنکه بسیار بر گرفته از قرآن کریم است، خلاصه نمی شود، بلکه اوج بهره وری مولوی از قرآن در پیام و محتوای ...

نوشته حاضر بازتاب اندیشه های بهاءالدین ولد در کتاب معارف را در غزلیات و رباعیات مولانا پیرامون مقوله «روح» می کاود. موضوعات گزینش شده در این مقاله هر یک بیان گر جهتی مشترک در نگرش و اتخاذ روش مشابه در بیان است. مشترکات مورد نظر اغلب به عقاید صوفیه پیشین نیز متکی است و در مواردی خلاف آن چیزی می نماید که در میان صوفیان رایج بوده و بیان شده است. جلال الدین محمد در بحث هایی مانند منشأ و مبدأ روح، و...

مقاله پیش رو، حاوی نکاتی پیرامون فریدون بن احمد اسفهسالار (سپه سالار) و رساله مشهور او پیرامون زندگی و شرح احوال مولانا جلال الدین محمد بلخی است. سپه سالار تنها شرح حال نویسی است که به گفته خود چهل سال سر بر آستان مولانا داشته است و از میان معاصران تنها او به شرح و تقریر روی دادهای زندگی مولانا اقدام کرده است. این مقاله ضمن معرفی صاحب رساله و ریشه یابی در وجوه تسمیه لقب «سپه سالار» و نیز لقب دی...