ساخت اضافه همواره در نظریه‎های مختلف زبان‎شناسی نظیر آوایی، ساختواژی و نحوی حائز اهمیت بوده است و زبان‎شناسان ایرانی تاکنون تحلیل‎های متفاوتی از این ساخت به دست داده‎اند. عدم تظاهر کسرۀ اضافه در نوشتار، ابهامات بسیاری را در تحلیل و درک متون فارسی موجب شده است و برنامه‌های مختلف پردازش زبان اعم از برچسب‌زن اجزای کلام، تشخیص موجودیت‌های نام‌مند، تشخیص کلمات هم‌مرجع، تبدیل متن به گفتار، ترجمة ماشی...

چسبیدن آن به نام کوچک هنگام تلفظ نام و نام خانوادگی است. به رغم این که کسرۀ اضافه به هر اسمی در ساخت های اضافی یا وصفی می چسبد، به هر نام کوچکی افزوده نمی شود. براساس مطالعات قبلی، تکیة اسم بر هجای آخر واقع می شود. بنابراین، این گونه برداشت می شود که چون نام و نام خانوادگی از مقولۀ اسم اند، تکیۀ آنها نیز لزوماً بر هجای آخر قرار می گیرد. ولی در این پژوهش به این نتیجه رسیده ایم که تکیۀ نام و نام خ...

ماهیت واژه بست و جایگاه آن، به استناد منابع موجود، در زبان های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله جایگاه این عنصر در ساخت زبان فارسی مطالعه شده است. یه بر معیارهای پیشنهادی درمتونِ مورد اشاره، واژه بست ها به انواع وند گروهی و جایگاه دوم تقسیم شده بستِ جایگاه دوم، فارغ از مقولة پایة اتصال، مقید به حضور در این جایگاه است و وند گروهی همیشه در حاشیة گروه قرار می گیرد. توزیعِ متفاوتِ واژه بس...

معانی و کاربردهای مختلف «را» در کتب و مقالات دستوری، محلّ بحث ها و مناقشات گوناگونی بوده است. گروهی از دستورنویسان آن را حرف نشانه و نقش نما شمرده اند و برخی آن را حرف اضافه دانسته اند. در کتب سنّتی دستور نیز معانی چندی برای «را» ذکر کرده اند؛ از جمله اختصاص، استعانت، تعلیل، توضیح، موافقت، مطابقت. در این مقاله، هفت نوع کاربرد مختلف «را» بازشناخته شده است: «را» به عنوان نشانۀ مفعول صریح و غیرصریح...

معانی و کاربردهای مختلف «را» در کتب و مقالات دستوری، محلّ بحث‌ها و مناقشات گوناگونی بوده است. گروهی از دستورنویسان آن را حرف نشانه و نقش‌نما شمرده‌اند و برخی آن را حرف اضافه دانسته‌اند. در کتب سنّتی دستور نیز معانی چندی برای «را» ذکر کرده‌اند؛ از جمله اختصاص، استعانت، تعلیل، توضیح، موافقت، مطابقت. در این مقاله، هفت نوع کاربرد مختلف «را» بازشناخته شده است: «را» به عنوان نشانۀ مفعول صریح و غیرصریح؛...

پژوهشِ حاضر، نقش‌‌نماهای اسم فارسی را در گفتارِ گویشوران ترکی‌‌‌آذربایجانی، بر اساس مدلِ چهارتکواژ بررسی نموده‌است. داده‌‌ها از منبع‌های معتبرِ زبانِ ترکیِ ‌آذربایجانی و تعاملات زبانی گویشوران منطقه‌های مرکزی استان اردبیل گردآوری شده‌اند. ابتدا نقش‌‌نماهای اسم فارسی در چهارچوبِ مدلِ چهارتکواژ، به تکواژهای محتوایی (حروف‌اضافه)، تکواژهای نظام‌‌مندِ متقدم (حروفِ ‌ندا) و تکواژ نظام‌‌‌مندِ پیونددهندۀ متأخر (کس...

واژه‌بست‌ها واحدهایی زبانی هستند که برخی از ویژگی‌های واژه و برخی از ویژگی‌های تکواژهای وابسته را در خود دارند، از این‌رو مطالعۀ آنها به دو حوزۀ نحو و صرف مرتبط می‌شود. زبان‌شناسان، برای تمایز واژه‌بست‌ها از دیگر واحدهای زبانی، پارامترهایی معرفی کرده‌اند که می‌تواند پایه و اساس شناسایی واژه‌بست‌ها در زبان‌ها و گویش‌ها باشد. بر این اساس، به‌دلیلِ اهمیت واژه‌بست‌ها و نیز اهمیت حفظ و مطالعۀ گویش‌ها...

این پایان نامه به بررسی تطبیقی ساخت اضافه در زبان فارسی، گیلکی، بلوچی و گویش هورامی از زبان کردی می پردازد. اضافه بر حسب دو نوع کارکردی که در زبان های ایرانی دارد، به دو بخش اضافه اسنادی و اضافه ملکی تقسیم شده است. اضافه اسنادی در گویش هورامی با برخی مقولات نقشی در گروه اسمی از جمله نشانه جمع، نشانه معرفه، کلمات اشاره و اضافه ملکی مطابقت می کند. بر اساس برنامه ی کمینه گرا، نحوه ی مطابقت اضافه ا...

در مقالۀ پیش رو به گرد‌آوری شواهد کاربرد کسره به‌جای یای نکره (گاه، یای انشاء) می‌پردازیم و می‌کوشیم که چگونگی ایجاد این خصوصیت در برخی متون، محدودۀ زمانی و مکانی این ویژگی و تأثیرات احتمالی آن در دستور زبان را بررسی کنیم. عوامل مختلفی در شکل‌گیری این ویژگی مؤثر بوده‌اند و ما آن را یک ویژگی‌ گویشی  ـ ‌ رسم‌الخطی می‌دانیم. در بررسی فرایند ایجاد این پدیده، برخی خصایص رسم‌الخطی دست‌نویس‌های زبان ف...