تاریخ جهانگشا یک اثر ادبی - تاریخی است که عطاملک جوینی با استفاده از صنایع لفظی و معنوی و کمک گرفتن از تشبیه و استعاره و کنایه و استشهاد به آیات و احادیث و اشعار فارسی و عربی در تلاش بوده است اثری ادبی بیافریند. در این مقاله یکی از اجزای مهم این اثر ادبی یعنی استشهاد به ابیات عربی مورد بررسی قرار می گیرد. جوینی در کتاب خود برای ادبی تر کردنِ نثر، ابیات عربی بسیاری را به کار برده است. گاهی مصرعی...

ادبیات متعهد اهل بیت (علیهم السلام) به مجموعه ای از آثار منظوم و منثور شاعران و نویسندگان متعهّد گفته می شود که درباره ویژگی ها و خصوصیات پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت ایشان قبل از بعثت آن حضرت به وجود آمده است. این نوع ادبیات برگرفته از عقاید و اندیشه های شاعر یا نویسنده می باشد و از همان قرون اولیه هجری در زبان عربی و فارسی دیده شده است. در این میان، اشعاری که در این باره سروده ...

فن معارضه به نوعی سرایش شعر یا نگارش نثر اطلاق می شود که در آن شاعر یا نویسنده به خاطر اعجاب یا رد و انکار یا شوخی و بذله گویی، به پیروی قصیده ای یا متنی می پردازد و در این تقلید از موضوع، وزن، قافیه و حرکت روی قصیده قبلی،- و اگر نثر باشد- از موضوع و رویکرد متن قبلی، تبعیت می کند. این فن- که بیشتر در شعر صورت می گیرد- از دوره جاهلی تا زمان حال در ادبیات عربی وجود داشته امّا دوره مملوکی زمان شک...

عمر بن أبی ربیعه از شاعران شهیر عرب در عصر بنی امیه می باشد. که دیوان بر جای مانده از او خود دال بر این شهرت است. بررسی اشعار این دیوان ما را در شناخت هر چه بیشتر ادبیات عربی در این عصر و همچنین شناخت بهتر عوامل تمایز و برجستگی اشعار عمر بن أبی ربیعه در میان هم عصرانش یاری می رساند. از بارزترین عوامل تمایز اشعار عمر، موسیقی دلنشین موجود در اشعار وی می باشد. با وجود اینکه عمر از شاعران دوره های ...

ابن فارض مصری، از عربی سرایان مشهور دوره عباسی سوم و بزرگترین شاعر متصوف در زبان عربی است . اشعار او، خصوصا، قصیده تائیه کبری، معروف به "نظم السلوک " در برگیرنده مضمامین عالی عرفانی و اصول و مبانی تصوف می باشد و پیوسته مورد شرح و تفسیر قرار گرفته است . از خصوصیات بارز اشعار او، رمزگرایی و استعماری بودن الفاظ و تراکیب است . قصیده خمریه ابن فارض نمونه کامل این ویژگی می باشد. اگرچه بیش از او نیز خ...

در این رساله به بررسی اشعار مدح شاعران خراسانی از خلال کتاب دمیه القصر باخرزی می پردازیم و مهم ترین مضامینی را که شاعران خراسانی در مدح سروده اند را ذکر می کنیم. برای نیل به این مقصود در بخش اول این تحقیق به بیان تعریفی اجمالی از سرزمین خراسان، حدود جغرافیایی، تاریخ سیاسی و اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن پرداخته، در بخش دوم به کنکاشی پیرامون واژه مدح در لغت و اصطلاح ادبی پرداخته و با مضامین مدح در ا...

محققان از طریق ادبیات تطبیقی روشی را به‌دست می‌آورند که به‌واسطه آن، دیدگاه انسان در مطالعه آثار ادبی عمیق گشته و به بررسی پیوندهای آثار ادبی و نویسندگان ملل مختلف و کشف منابع الهام‌بخش آنها می‌انجامد. بررسی تطبیقی سخنان امام علی× در نهج البلاغه و اشعار حکمی سامی بارودی تلاشی است مبتنی بر روش تطبیقی برگرفته از مکتب فرانسوی برای بررسی تاثیرپذیری یا عدم تاثیرپذیری پیشوای شعر معاص...

پژوهشگران مسلمان از همان آغاز کتابت در سده دوم هجری به جمع آوری و تدوین ادب کهن عربی دست یازیدند، برآن شرح و تعلیق فراوان نگاشتند و درآثار خود سخت به آن تمثیل جستند. تدوین و گردآوری اشعار کهن در مجموعه های نفیس وارزنده سبب شد تا شعر از گزند تحریف و دستبرد مجدد مصون ماند. در میان منتخبات و جنگهای شعری ‘ شرح اعلم شنتمری بردواوین شعرای جاهلی که از روایات و گزیده های مفصل شعری آکنده است ‘ بیش از دی...

«انیس الناس» از کتاب های اخلاقی- تربیتی قرن نهم هجری، تألیف نویسنده ای گم نام به نام «شجاع» است. وی این کتاب را به تقلید از قابوس نامه، برای ممدوح خود «ابراهیم سلطان» در بیست فصل نگاشته است. انیس الناس آمیخته ای از فرهنگ اسلامی، عربی و ایرانی است و از کتاب های تربیتی پیشین، همچون قابوس نامه، اخلاق ناصری و گلستان سعدی تأثیر بسیار پذیرفته است. آیات قرآن کریم، احادیث نبوی و علوی زینت بخش این کتاب ...