مذاهب اهل سنت (شافعی ها و حنفی ها) و شیعه(اسماعیلی ها و امامی ها) در روند تاریخ ایران دوره اسلامی نقش بسیار تاثیرگذاری ایفا نموده اند. در جامعه ایران عصر سلجوقی بخش مهمی از مناسبات اجتماعی بر اساس مرزبندی های مذهبی صورت می گرفت و یکی از زمینه های مهم و اثر گذار حضور و مشارکت و اثر گذاری در فعالیت های اجتماعی از طریق مذاهب و مجموعه اقشار و طبقات و نهادهای مذهبی چون مساجد و مدارس و دیگر تشکیلات م...

شناخت رویدادها و تحوّلات تاریخی ایران عصر سلجوقی، در قیاس با دیگر ادوار تاریخی ایران دوره اسلامی، به جهت ویژگی های خاص حاکم بر تاریخ نگاری و منابع تاریخی این دوره، دچار برخی محدودیت ها و کاستی های اساسی است. فقدان سیاست رسمی دولت سلجوقی در حمایت از تاریخ نگاری و دوری غالب مورّخین این دوره از مراکز سیاسی و تصمیم گیری های حکومتی و به تبع آن، عدم دسترسی آنان به اسناد، اخبار و رویدادهای مرتبط با سیاس...

برخلاف دیدگاه رایج که عصر سلجوقی را دوره انحطاط تفکر و اندیشه در ایران می‌دانند، حوزه عمومی اندیشه و تفکر در ایران عصر سلجوقی دچار رکود و انحطاط نشد، بلکه در مسیر و شرایطی متفاوت از جریان غالب تفکر در دورههای پیشین جریان یافت که آن را میتوان نوعی تغییر نگرش در عرصههای گفتمانی و بنیانهای فکری دانست. در این دوره متفکران و اندیشمندانی چون امام محمد و احمد غزالی، خیام، عین‌القضات همدانی، شیخ اشراق ...

بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله‌ حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسش‌ها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت­هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جامعه آماری دانشمندان هر دوره با توجه به زیست علمی آنها، نخست بر اساس شمار، سپس به­صورت درصد در جداول و نمودارهایی ترسیم گردیده اس...

خراسان در عصر سلجوقی ترکیب مذهبی خاصی داشت. منازعات مذهبی و درگیری بین مذاهب مختلف، ویژگیاصلی این دوره است. سیاست های مذهبی حکومت سلجوقیان در تشدید اختلافات فرقه ای تاثیر زیادی داشت.تعصبات مذهبی عمیدالملک کندری و خواجه نظام الملک طوسی سبب شد تا بین حنفیان و شافعیان رقابت هایشدیدی در بگیرد. حملة غزها به خراسان سبب ویرانی و کشتار شدیدی گردید؛ به دنبال این حملة درگیری هایشدید فرقه ای و مذهبی شکل گ...

منصب قاضی، از جمله مناصب مهم ایالتی عصر سلجوقی است که بنا به فرمان سلطان؛ با توجه به شایستگی‌های فردی و عمومی معمولاً از بین علما انتخاب می‌شده است. مهم‌ترین وظیفه‌ی این قاضیان به مانند تمامی ادوار تاریخ ایران، رسیدگی به امور قضایی، شرعی و برگزاری دادگاه‌ها بود. تحولات سیاسی، اقتصادی و اداری عصر سلجوقی و گسترش ارضی آن، موجبات تحول در نقش قاضیان این دوره را فراهم نمود. این دگرگونی‌ها منجر به توسع...

مفهوم جنگ در قلمرو ایران اغلب با تغییراتی در نظام فکری و معنایی رو‌به‌رو بوده است که این امر در دورة سلجوقیان به‌دلیل ورود ساختار و نظام فکری ایلی آن‌ها در قلمرو حکومتی صورت گرفته است. مفهوم جنگ در قلمرو ایران پیش از اسلام اغلب به‌معنای عامل برقراری نظم تصویر ‌شده است، ولیکن این مفهوم بعدها در ترکیب با امر مذهبی در قالب عامل برقراری عدالت بازتعریف می‌‌شود. در عصر سلجوقی مفهوم جنگ با توجه به اند...

ایران در طول تاریخ اسلام  و به‌خصوص عصر سلجوقی همواره یکی از مراکز اصلی هنر اسلامی بوده است. از سوی دیگر عثمانی‌ها در زمینه معماری با الهام از هنر ایران و بیزانس، گام‌های بزرگی برداشته‌اند. به‌دلیل همجواری ایران و عثمانی و نیز تبادلات فرهنگی و وجوه مشترک حکومتی، هنر و معماری این دو سرزمین از یکدیگر ایده گرفته و تشابهاتی دارند. هدف مقاله بررسی تطبیقی شاخصه‌ها و عناصر معماری بناهای یادمانی و آرام...

چکیده وزارت در نظام دیوانی دوره سلجوقی از لحاظ کارکردی و حقوقی جایگاهی بس والا داشت. این جایگاه بلند عمدتا حاصل توان و قابلیت دیوانسالارانی بود که براین مسند تکیه می­زدند. در واقع اینان بودند که در تقویت و گاه تضعیف نقش نهادی آن بسیار اثرگذار بودند. کمال ‌الدین محمد خازن از شمار آن نخبگانی بود که با داشتن خصلت­ها، توانایی­ها و مهارت­های فردی و هم‌چنین تفکر و اراده­ اصلاح و داشتن تجربیات موفق در...

خراسان در عصر سلجوقی ترکیب مذهبی خاصی داشت. منازعات مذهبی و درگیری بین مذاهب مختلف، ویژگیاصلی این دوره است. سیاست های مذهبی حکومت سلجوقیان در تشدید اختلافات فرقه ای تاثیر زیادی داشت.تعصبات مذهبی عمیدالملک کندری و خواجه نظام الملک طوسی سبب شد تا بین حنفیان و شافعیان رقابت هایشدیدی در بگیرد. حملة غزها به خراسان سبب ویرانی و کشتار شدیدی گردید؛ به دنبال این حملة درگیری هایشدید فرقه ای و مذهبی شکل گ...