چکیده: «بینامتنیت» یکی از شاخه های مهم نظریه پست مدرن و از شیوه های جدید در نقد آثار ادبی و هنری است. در دهه های اخیر این نظریه و مطالعات مربوط به آن در بین منتقدان آثار ادبی رواج روز افزون داشته است. براساس این نظریه، آثار ادبی و هنری – خواه یک رمان، یک شعر و یا یک تابلوی نقاشی – از اجزایی ترکیب یافته و ساخته شده اند که از پیش موجود بوده اند و این آثار اصالت و یکتایی ندارد. کارکرد این نظریه د...

در جهان­بینی مولوی، «انسان» یکی از محوری­ترین مسائل است و باقی آفرینش حول او و هدفش می­چرخد. در کنار آن، در رشته­ی جمادات، «کوه» یکی از برجسته­ترین موجودات عالَم، و در همه­ی اساطیر و ادیان الهی و غیرالهی مکانی مهم و مقدس به شمار می­آید. در آثار مولوی نیز کوه از رمزهای کلان و حاوی تصویرپردازی­های بدیع است. پرسش این پژوهش آن است که در آثار مولوی کوه و انسان چه تقابل­ها، تشابه­ها و اتصال­هایی با یک...

آموزه ولایت حلقه اتصال دو جریان مهم تشیع و تصوف در عالم اسلام است‏، از این رو درونمایه اصلی آثار پیشگامان هردو جریان سیره و سخنان اولیا بوده است. این جستار به تحلیل و نشان دادن سیمای علی(ع) در سه اثر سترگ جلال­ الدین محمد مولوی (مثنوی‏، کلیات شمس و مجالس سبعه) و گزارش افلاکی از مناقب او اختصاص دارد. مولانا (604-672ق)‏ که بی­ تردید خود از کاملان طریقت است، سلسله طریقت و حتی نَسَبیت مادری خود را به...

دیرپای ترین آموزۀ مورد اختلاف ادیان بزرگ، ماجرای تشبیه و تنزیه، یا انسان پنداری و تعالی خداوند، در موضوعاتی از این قبیل است: که آیا قدرت، علم و ارادۀ او نیز همانند آدمیان دگرگونی می پذیرد یا خیر. این مقاله نشان می دهد که مولانا بر خلاف جبرگرایان اشعری، و تا حدودی همسو با شیعۀ امامیه و مرجئه، براساس اعتقاد به کرم بی منتهای حق تعالی، معتقد است که دست کرم و جود خداوند در هیچ آنی بسته نیست، بلکه با...

کلام گهربار امام علی (ع)  و مضامین حکمی و اخلاقی نهج‏البلاغه، همواره در طول زمان، منبعی غنی از علم و حکمت بوده و شاعران و نویسندگان عرب و غیر عرب با بهره‏مندی از اندیشه آن حضرت، کلام خود را مزیّن ساخته‏اند، به نحوی که تأثیرپذیری شاعران و نویسندگان نام‏آور ایرانی و عرب چون مولوی، سعدی، ابن مقفع، ابو العتاهیه، محمود وراق و ... از کلام آن حضرت اثبات شده است. در این میان، تأثیر آموزه‎های نهج‏البلاغه...

چکیده بررسی مقایسه ای عنصر نور در مثنوی و مهم ترین آثار عرفانی ادبیّات فارسی (از آغاز تا قرن نهم هجری قمری) اختیار بخشی در این پایان نامه، به بررسی جایگاه عنصر نور در جهان بینی عرفانی مولوی و مقایس? آن با مهم ترین آثار صوفیان? ادبیّات فارسی پرداخته ایم. رویکرد اصلی ما در این رساله رویکرد الگومدار بوده است و با این رویکرد جایگاه و نقش الگوهای بصری و نورمدار را در شکل گیری جهان بینی عرفانی مول...

این مقاله به بازشناسی تصویر حلاج در آثار مولانا و واکاوی کلام مشهور «اناالحق» می‌پردازد و می‌خواهد نگاه مولوی را به احوال و آثار حلاج دنبال کند. مَشرب حلاج که مخالفان او از آن به «اتحاد» و «حلول» تعبیر می‌کنند، از نظر معتقدان او بیشتر به «استغراق» تعبیر می‌شود. مولانا در آثارش نام حلاج را به طور مکرّر ذکر کرده است. وی اندیشه حلاج را در آثار خود بازتاب داده و با همه مصایبی که بر حلاج رفته، او را س...

در پاییز سال 1393 ه. ش، هنگام عملیات لوله­ گذاری فاضلاب شهری در بافت تاریخی تهران، داده ­ها و مواد فرهنگی یافت شد. در پی  بازدید باستان ­شناسانی از پژوهشکده باستان شناسی یکی از نویسندگان مقاله حاضر به‌عنوان سرپرست پروژه یادشده در محلی که آثار و مواد فرهنگی فراوانی نظیر قطعات سفالی، فلزی، و آجری  یافت شد، منصوب شد و با پیگیری‌های انجام‌شده، کاوش باستان­ شناسی نجات بخشی با باز کردن شش ترانشه در ا...

جنون واژه ای است که دارای اعتباری نسبی است و گفتمان فعلی آن هم چنان نیازمند اصلاح است. بنابراین، در این پژوهش با رویکردی کیفی ضمن مطالعه مفهوم جنون و سیر تحول آن در گذر زمان سعی شده است رویدادهای زمانی تأثیرگذار بر این مفهوم مطالعه شود. این پژوهش با نگاهی به رویکرد تبارشناسانه فوکو و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای کیفی، به خوانش سیر تحول مفهوم جنون در آثار شاعران ماندگار ایران فردوسی، نظامی، ...

از آنجا که دستمایه های عرفانی برآمده از آموزه های قرآن کریم زمینة مناسبی برای مطالعات و تحقیقات نظری و بالینی روانشناسی را فراهم آورده است بدین جهت لازم است که در آثار عرفان اسلامی همچون مثنوی مولوی از این زاویه مطالعات جدید داشت که از جمله این موضوعات کار کرد هیجانی غم در روان انسان است که مولوی در مثنوی ضمن تبیین انواع هیجانات درونی انسان موضوع غم را با نگاه تحلیلی و با پیشتوانه معرفتی که از ...