شکل‌گرایان با تأکید بر نقش ادبیِ زبان و برجسته‌سازی نشانه‌ها، میان دو فرایند زبانی «خودکاری» و «برجسته‌سازی» تمایز قائل شده‌اند. شیوه‌های به کار رفته در روند تبدیل زبان خودکار به زبان ادب از دیرباز مورد توجه بوده است، که در ادبیات فارسی در پی بررسی این روند، در تحلیل زیبایی‌شناسی متون ادبی، به ویژگی‌های سبکی متون توجه می‌شود. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد نحوة انتخاب و ترکیب بر روی «...

درویش‌ حسین واله هروی شاعری است که از زندگی‌ و آثار او به‌سبب منتشر نشدن دیوان اشعارش، جز اطلاعات کلی و مختصر، و ابیات پراکنده در تذکره‌ها و لغت‌نامه‌ها مطلب بیشتری در دسترس نیست. باوجود‌این، یگانه‌شاعری است که لفظ و معنای اشعار او را شاعر و متفکر شهیر هندی، عبدالقادر بیدل، ستوده است. در این جُستار، پس از معرفی درویش حسین واله و نگاهی به احوال و آثار او، با استفاده از ابیات در دسترس وی در تذکره‌...

بیدل دهلوی از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره است که سبک هندی را از تنگنای صورت، به فراخنای معرفت رسانید. شعر میرزا عبدالقادر بیدل در عرصه غزل، ادامه  تفکر مولانا جلال الدین محمد بلخی در عرصة شمسیات اوست. هدف از نگارش این مقاله معرفی بیدل در عرصة غزل عرفانی است. در نظر بیدل، همه تعینات و کثرت­ها، در سیر رجوعی و عروجی انسان به وحدت باز می­گردد و در سیر نزولی او یعنی سفر از حق به خلق، همه کث...

متفکّر فارسی گوی شهیر هند، میرزا عبدالقادر بیدل (1054-1133ق.) از شاعرانی است که طرزی مخصوص به خود داشت و طرز وی در روزگارش شناخته و مشهور بود. این شیو? شاعری در کنار علاقه مندان، مخالفان بسیاری نیز داشت. علاقه مندی بیدل به منظور بیان شگردهای سخن سازی اش و نیز طعنه های منتقدان و فشار روانی برآمده از این وضعیّت، او را به بیان رموز و ویژگی های کلامش واداشت. او در موازات آفرینش شعر به مسائل ادبی و به...

پژوهشگران حوزة ادبیات در آسیای مرکزی، در مسیر شناخت میراث ادبی و زبانی این منطقه در بازة زمانی نیمة دوم سدة سیزدهم تا نیمة نخست سدة چهاردهم قمری/ نوزدهم تا اوایل سدة بیستم میلادی۱ با پدیدة منحصربه‏فرد فرهنگی و ادبی با نام بیدل (1054-1133ق./ 1644-1720م.)، و تأثیر بی‏چون‌وچرای اندیشه، قالب و سبک بیان این شاعر نازک‏خیالِ فارسی‏سرایِ هند بر ادیبان فارس‏تاجیک و ازبک‏زبان این منطقه مواجه می‏...

بیدل دهلوی از شاعران برجست? سبک هندی است که آثار منظوم و منثور ارزشمند فراوانی را در ادب پارسی ازخود به جای گذاشته است اما به دلیل پیچیدگی وغموضی که دراندیشه و زبان او وجود دارد در پژوهش های ادبیِ کشورما موردتوجه چندانی قرارنگرفته است. ازاین روتبیین اندیشه ها و سبک شعری او می تواند مخاطب را در ورود به دنیای پر رمز و راز شعری اش یاری کند و یکی از راه های رسیدن به این مهم، نقد وتحلیل آثارمنثور اوس...

عبدالقادر بیدل دهلوی (وفات 1133ه-1720م) از جمله متفکر- شاعرانِ صاحب سبک در عرصه‏ی شعر و عرفان و حمکت است. اندیشه‏ی بلند و شعر غریب او جدای از نبوغ و قریحه‏ی سرشار او، ازآبشخورهای متعددی سیراب می‏شود. تسلط شگرفش بر اندیشه‏ها و جریان‏های بزرگ فکری- فلسفی ِاوپانیشاد- مهابهارات، عرفان اسلامی، دنیای مولوی و وحدت وجود ابن العربی؛ شعر او را آکنده از رمز و راز و ژرفا کرده است. سحرِ غزلیات غنی و غریب بی...

صائب تبریزی و بیدل دهلوی از نامدارترین شاعران سبک هندی هستند که هر کدام به نوبۀ خود در شاخۀ ایرانی و هندیِ سبک هندی، شعر این دوره را متحوّل کرده­اند. اکثر محققانی که در شعر بیدل به تحقیق و پژوهش پرداخته­اند، ترکیبات خاص را به عنوان یکی از مهمترین عوامل غموض زبان در انحصار شعر بیدل دانسته و در نوع ساخت و معنی این نوع ترکیبات کمتر تأمل کرده­اند. در اینجا با تکیه بر اشعار صائب و بیدل، ترکیبات خاص در...

نوع عناصری که شاعر حول موتیف (Motif) یا بن‌مایه‌های تصویرساز فرامی‌خواند، تا صورت‌های ذهنی (Image) را ترسیم کند، بستگی به قدرت و وسعت خیال شاعر دارد. بیدل از جمله شاعرانی بود که توانست با قدرت خیال خویش، عناصری پیرامون بن‌مایه‌های تصویرساز فراخواند، که در ظاهر ارتباطی میان آن عناصر و تداعی‌ها وجود نداشت؛ ولی در قلمرو خیال شخصِ بیدل، سبب خلق تصویرهای بدیع می‌شد؛ تجربه‌هایی که بیدل از عرفان و تصوف...

در مطالعات سبک شناسی، بودن یا نبودن یک عنصر یا چند عنصر، آن قدر اهمیت ندارد که بسامد آن عنصر یا عناصر. لذا برای تعیین بسامد مختصات سبکی بیدل در این مقاله تحلیل آماری در نظر گرفته شده است که ابتدا تمامی مؤلفه های سبکی به سه بخش اصلی یعنی مختصات ادبی، زبانی و فکری تقسیم شده و در جدولی به عنوان طرح پایه های پژوهش در نظر گرفته شده است. در ادامه هر یک از ویژگی های سبکی بیدل در 380 بیت به عنوان نمونه...