یکی از گرایش های تفسیری مهم و پرسابقۀ قرآن کریم، تفاسیر عرفانی و اشاری است. این رویکردهای تفسیری حداقل از قرن سوم آغاز شده و تا دوران معاصر نیز شیفتگان خود را حفظ کرده است. بنابراین، در عصر اخیر نیز می توان با آثاری رو به رو شد که در برداشت از آیات نورانی قرآن کریم، گرایش های عرفانی و اشاری داشته اند. ویژگی ها و مختصات تفسیری آثار دورۀ جدید، تفاوت هایی با نوع پیشین خود دارد که می توان تفسیر عرف...

    چکیده یکی از منابع مهم در معنایابی و تفسیر واژه­های غریب و نامأنوس قرآن کریم، احادیث معصومین علیهم السلام است. ایشان، داناترین افراد به معانی قرآن کریم بوده­اند، لذا احادیث تفسیری آنان از جایگاه استواری برخوردار است و یکی ازمنابع اصلی تفسیر قرآن کریم به شمار می­رود. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که احادیث شریف در معنایابی وتفسیر واژه­های غریب قرآن می­تواند نقش­های مختلفی از جمله، عبور از ...

رویکرد اخلاقی در تفسیر قرآن در طول تاریخ اسلام دوره های گوناگونی را پشت سر گذاشته است. این ادوار در ویژگی ها و خصوصیات با هم تفاوت داشته اند. از عصر نزول قرآن و توأمان بودن روایات تفسیری و اخلاقی تاکنون پنج دوره در تفسیر اخلاقی قابل شناسایی و تفکیک است: 1. پیدایش توجه خاص به آیات مشتمل بر نکات اخلاقی (عصر اقدمین)، 2. افول صبغه اخلاقی در تفسیر آیات (عصر متقدمان)، 3. احیاء صبغه اخلاقی در قالب تفا...

تفسیر علمی یکی از روش های تفسیری درازدامنی است که در دوره معاصر به یک جریان تفسیری جدی با نگاشته های متعدد تبدیل شده است. این جریان تفسیری، همواره موافقان و مخالفان سرسختی داشته است که از جهات گوناگون بر استواری یا نااستواری آن پای فشرده اند، اما در این نزاع هر یک از طرفین کمتر به مبانی توجه داشته اند. در این مقاله شش مبنای اختصاصی مفسران علمی شناسایی شده است. مفسران علمی به اشتراک قلمرو علم و ...

صدرالمتألّهین شیرازی بزرگ فیلسوف ایرانی که به فلسفه و حکمت مشهور است، در تفسیر قرآن کریم نیز تبحّر خاص دارد که کمتر از این جنبه مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار به روش تفسیری او در مجموعه تفسیر القرآن الکریم پرداخته شده است، و از این بررسی به اشراف وی در مباحث فلسفی و عرفانی، بهره از روایات معصومان(علیهم­السلام)، پرداختن به مسائل کلامی و اعتقادی، و مهم­ترین منابعی که وی در تفسیر بهره برده،...

این رساله به منظور ارائه ملاکها و ضوابطی که بتوان بوسیله آن تفسیر صحیح و مقبول را شناخته ، صحت و بطلان تفاسیر موجود را محک زد و نیز به جهت دست یابی به اصول و روشهایی که مفسر را به فهم هر چه بهتر آیات یاری دهد تنظیم شده است . در بخش اول رساله معانی لغوی و اصطلاحی تفسیر ، اهمیت و ضرورت علم تفسیر ، فرق تفسیر و تأویل و تفسیر به رأی بررسی شده است در بخش دوم علوم مورد نیاز برای تفسیر تبیین گردیده ا...

در قرآن کریم به علت وجود عوامل گوناگون، کلمه یا عبارت، صورت‌ها واعراب‌های  متفاوتی پیدا می‌کند و این خود باعث دریافت‌های چند گانه مفسران و مترجمان از یک آیه می‌شود، لذا در قرآن کریم در کنار آیاتی که دلالت و معنای قطعی دارند با آیاتی بر می‌خوریم که به علت پار‌ه‌ای عوامل در معنی آن‌ها  با احتمالات متعددی رو برو می‌شویم، به طوری که هیچ یک از مفسران و صاحب‌نظران نمی‌توانند اذعان کنند که تأویل و تفس...

سرمایة اجتماعی پدیده‏ای جامعه‏محور و بنابراین موقعیتی است. ازین‌رو، در صورتی نقش و کارکرد خود را به‌خوبی ایفا می‏کند که متناسب با فرهنگ بومی حاکم در هر جامعه، از جمله ایران اسلامی، باشد. در این زمینه توسعة مفهوم سرمایة اجتماعی بر اساس تعالیم و منابع اسلامی و به‌خصوص قرآن کریم (کلام خالق) اهمیت و ضرورت می‏یابد. در این پژوهش تلاش شد با استفاده از قرآن کریم چارچوبی در زمینة سرمایة اجتماعی از نگاه ...

واژه عقل ومشتقات آن در زبان عربی، پیش از نزول قرآن کریم بر مفاهیمی خاص دلالت می کرد که در این نوشتار با مراجعه به آراء اهل لغت و نیز سروده های عربی واکاوی خواهد شد. آنگاه با بررسی مفهوم عقل در قرآن کریم به عنوان یک حوزه معنایی و برترین مفاهیم هم نشین و هم معنا و جانشین آن با تکیه بر تفسیر گرانسنگ التبیان شیخ طوسی کارکردهای عقل تبیین خواهد گشت.