اهمیت مصر به دلیل ویژگی های خاص این کشور است. می توان با قطعیت گفت که تمام جریانات فکری و سیاسی جهان عرب از این کشور شروع می شود. همان گونه که اینک امواج بنیادگرای اسلامی، خاورمیانه و شمال افریقا را درنوردیده است، نقش فکری-سیاسی مصر از هر زمانی پررنگ تر شده است. مصر کلید طلایی نفوذ به خاورمیانه عربی است. با ورود مدرنیسم به جهان اسلام، ساخت سنتی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جهان اسلام دستخوش دگرگونی ...

یکی از پیش‏فرض‏های جامعه‏شناسان تأثیرپذیری تفکر و دانش بشری از شرایط اجتماعی هر دوره است. مقالۀ حاضر به بررسی موانع رشد جامعه‏شناسی در خاورمیانه تحت تأثیر شرایط سه حوزۀ ساخت سیاسی و حکومت، اقتصاد و حوزۀ اجتماعی ـ فرهنگی طی سدۀ اخیر می‏پردازد. درباب حکومت و ساخت سیاسی، ظهور حکومت‏ها‏ی اقتدارگرا و ایدئولوژیک شدن قدرت سیاسی از دهۀ 1960 به بعد و خیزش اسلام سیاسی در دهۀ 1970 مهم‏ترین موانع سیاسی فرا...

منطقه خاورمیانه از مناطقی است که با برخورداری از موقعیتی ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، بیشترین تغییرات را در این زمینه داشته و نگاه‌های بسیاری را متوجه خود کرده است.چنین برآورد می‌شود که در سال 2014 بیش از 35 هزار تن از کارکنان نظامی آمریکایی در منطقه خاورمیانه مستقر بودند که به علت حساسیت‌های سیاسی و نظامی، توزیع دقیق آن‌ها در سطح کشورهای منطقه مشخص نیست. از مجموع پایگاه‌های نظامی آمریکا، واشنگتن ...

تحولات خاورمیانه در قرن بیست‌ویکم در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، معادلات سیاسی خاورمیانه را دستخوش تغییر کرده‌ و مسائلی گوناگون را در چشم‌انداز پژوهش‌های  منطقه قرارداده‌است که مسئله جریان‌های سیاسی اسلام‌گرا از مهم‌ترین آنهاست؛ دراین‌میان، اقلیم کردستان عراق هم با توجه به رشد و پیشینه تاریخی گروه‌ها و جریان‌های سیاسی اسلامی در آن به دلیل موقعیت راهبردی (استراتژیکی) و تحولات سیاسی و اجتماعی ...

ایران پس از کانادا و مکزیک سومین کشوری است که با ایالات متحده آمریکا در مرزهای باختری و خاوری، آن هم در شرایط حساس امنیتی پس از 11 سپتامبر مجاورت جغرافیایی -  سیاسی دارد. در ادبیات سیاسی روابط بین الملل مجاورت دوسویه جغرافیای سیاسی با مجموعه ای از مفاهیم از جمله Pivotal وHeartland  همراه است. در دوران جنگ سرد، ارو – آسیا، هارتلند جهان به شمار می رفت که اتحاد شوروی سابق با پهناوری جغرافیایی بر ...

آثار فرهنگی و تاریخی جهانی، به‌دلیل داشتن ماهیت فراتاریخی، فراجغرافیایی، و فراملیتی، سازمان‌های بین‌المللی را مجبور و تشویق به حمایت کیفری بین‌المللی از میراث فرهنگی و تاریخی کرده است. تخریب آثار تاریخی و فرهنگی ملت‌های خاورمیانه با اصالت فرهنگی و تمدنی چندین هزارساله به‌دست گروه تروریستی داعش و فروش برخی از این آثار باستانی به‌منظور تأمین هزینه‌ها و درآمدزایی برای این گروه تروریستی باعث خشم سا...

ناحیه، گستره جغرافیایی می‏باشد که به واسطه برخی عوامل زیستی و جغرافیایی دارای وسعت،کارکردی و شخصیتی است که آن را از نواحی پیرامونی متمایز می‏سازد. همه دولت‏ها به نوعی ناهمگون بوده و از نواحی فرهنگی مختلفی تشکل یافته‏اند. حکومت در مقام کارگزار دولت بر آن بوده که با تأکید بر مشترکات عینی و ذهنی نواحی مختلف، هویت ملی را ساخته و تقویت نماید. ایران نیز کشور ناهمگونی است که فرهنگ و هویت ملی آن برآیند...

پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، نظام ژئوپلیتیکی خاورمیانه را برهم زد. با فروپاشی این سیستم، تحلیلگران علوم اجتماعی و ژئوپلیتیک به تحلیل چرایی وقوع این رخداد و پیش‎بینی سیستم‎های جایگزین پرداختند. تشکیل یک حکومت شیعی در منطقۀ ژئوپلیتیکی خاورمیانه، سبب همگرایی شیعیان این منطقه و در پی آن، افزایش وزن ژئوپلیتیکی آنها شد؛ به‎طوری که تحلیلگرانی چون فولر و توال، مفهوم ژتوپلیتیک شیعه را برای بیان اه...

با افزایش وابستگی اقتصادی جهان به منابع انرژی هیدروکربنی، دامنه دار شدن تنش ها در خاورمیانه و ظهور روسیه به عنوان یک بازیگر اصلی در بازار انرژی جهان، نفت و گاز دریای خزر و مسیر های انتقال آن به بازارهای مصرف، بیش از پیش مورد توجه قدرت های بزرگ صنعتی قرار گرفته است. در این میان، جمهوری اسلامی ایران در مناسب ترین موقعیت جغرافیایی برای انتقال منابع این کشورها به بازارهای مصرف قرار گرفته است، اما ا...

از سال 2011، منطقۀ خاورمیانه دچار دگرگونی‌های سیاسی- اجتماعی عمیقی شد، این قیام‌های مردمی که از کشور آفریقایی تونس آغاز شد، به کشورهای خاورمیانه نیز سرایت کرد و ساختارهای پیشین قدرت را تحت‌تأثیر قرار داد. چگونگی مدیریت و جهت‌دهی به این تحولات، پرسش اصلی این مقاله است. در واقع، پرسش اصلی این است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به ایجاد تغییرات در منطقة خاورمیانه در سال‌های 2014-2011 چگونه پرد...