یکی از موضوعات دلپذیر و موثری که از آغاز شعر دری تا امروز توجه ادب شناسان و شعر دوستان را جلب کرده است، مرثیه سرایی در شعر فارسی است. این نوع شعر نظر به ارتباطی که با افکار و احساسات شخصی شاعر دارد، از قدیمی ترین دوران شعر فارسی در دیوان شاعران موجود است. خاقانی شروانی یکی از شاعرانی است که در غالب موضوعات رایج روزگار خود طبع آزمایی کرده و مهارت و استادی خود را در انواع سخن به ثبوت رسانده است. ...

در این مقاله به بررسی سه مفهوم «پایه»، «تکیۀ دومین» و «تکیۀ متناوب» در نظریه‌های واج‌شناسیِ نوایی می‌پردازیم. این سه مفهوم، در بررسی‌های آواشناختی و واج‌شناختی در زبان فارسی، عمدتاً نادیده گرفته شده‌اند. مشخص‌کردنِ حدود و مرزهای پایه در هر زبان، بر اساس تکیۀ آن زبان صورت می‌گیرد و بنابراین به حوزۀ واحدهای زبرزنجیری و، به طور مشخص، به قلمرو واج‌شناسیِ نوایی مربوط می‌شود. در واقع پیش‌نیازِ مشخص‌کردنِ م...

خورشید درخشان قرآن از دیرترین دوران روشنی بخش آثار منظوم و منثور ادبیات فارسی بوده است. نفوذ فرهنگی و تربیتی قرآن کریم از همان ابتدای پیدایش شعر دری آشکار شد و دیری نپایید که در قرنهای چهارم و پنجم به بعد اوج گرفت تا آنجا که میتوان گفت هیچ دیوانی یافت نمی شود که تحت تأثیر عمیق آیات قرآنی قرار نگرفته باشد. فراگرفتن و حفظ قرآن پایه بنیادی آموزشهای بعدی و زیربنای فکری شاعران و نویسندگان فارسی زبا...

یکی از فرایندهایی که به طور وسیع در هر زبانی واقع می شود فرایند واژه سازی است و اشتقاق از عوامل مهم این فرایند در همه ی زبانها محسوب می شود. یکی از طرقی که امر اشتقاق در زبان فارسی به طور عمده بواسطه ی آن امکانپذیر می باشد، فرایند پسوندافزایی است. بنابراین، پسوندها در این زبان از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در مطالعه ی حاضر پس از انتخاب 30پسوند از پسوندهای پرکاربرد و پربسامد فارسی، سعی بر آن ا...

در این مقاله به بررسی سه مفهوم «پایه»، «تکیۀ دومین» و «تکیۀ متناوب» در نظریه های واج شناسیِ نوایی می پردازیم. این سه مفهوم، در بررسی های آواشناختی و واج شناختی در زبان فارسی، عمدتاً نادیده گرفته شده اند. مشخص کردنِ حدود و مرزهای پایه در هر زبان، بر اساس تکیۀ آن زبان صورت می گیرد و بنابراین به حوزۀ واحدهای زبرزنجیری و، به طور مشخص، به قلمرو واج شناسیِ نوایی مربوط می شود. در واقع پیش نیاز مشخص کردنِ م...

بیش از هزار سال است که سمرقند و بخارا قوة مرکزیت‌بخش مدنیت تاجیکان را تشکیل داده‌اند. در طول قرن‌ها، این دو شهر خصوصاً بخارا، مرکز سیاسی، اقتصادی و مدنی تاجیکان بوده است.  نمایان‌ترین فرزندان خلق، نویسندگان، عالمان، طبیبان، هنرمندان و پیشه‌وران زبردست، از هر گوشه و کنار آسیای میانه و اطراف آن در اینجا تجمع می‌کردند و مدنیت تاجیکان را رونق می‌دادند. این است که زبان ادبی فارسی تاجیکی در قرن‌های نه...

خورشید درخشان قرآن از دیرترین دوران روشنی بخش آثار منظوم و منثور ادبیات فارسی بوده است. نفوذ فرهنگی و تربیتی قرآن کریم از همان ابتدای پیدایش شعر دری آشکار شد و دیری نپایید که در قرنهای چهارم و پنجم به بعد اوج گرفت تا آنجا که میتوان گفت هیچ دیوانی یافت نمی شود که تحت تأثیر عمیق آیات قرآنی قرار نگرفته باشد. فراگرفتن و حفظ قرآن پایه بنیادی آموزشهای بعدی و زیربنای فکری شاعران و نویسندگان فارسی زبا...

گویش لمزانی در فاصلۀ بین گویش پس‌کرانه‌ای استان هرمزگان؛ یعنی خانوادۀ گویش‌های لارستانی و گویش کرانه‌های خلیج فارس؛ یعنی گویش بندری واقع شده است. گویش این شهر و بخش مهران از خانوادۀ­ گویش‌های لارستانی است که به علت بکر‌ماندن منطقه، بسیاری از ویژگی‌های  فارسی کهن در آن پویا و زنده است. یکی از جنبه‌های حائز اهمیت این پژوهش آن است که گویش لمزانی از یک سو به گویش‌های جنوب فارس؛ یعنی دری لارستانی تع...

مرزبان نامه دربردارنده داستان ها و حکایتهای بسیار کهن است و باور بر این است که این کتاب در اصل به یکی از گویش های فارسی میانه و آن طوری که وراوینی می گوید به زبان طبری کهن تألیف شده بوده است که دو بار به طور جداگانه توسط سعدالدین وراوینی و محمد بن غازی ملطیوی به نثر فنی فارسی دری برگردانده شده است. با بررسی درونمایه داستان های آن مشخص می شود که طبق گفته وراوینی اصل کتاب از سابقه ای کهن و حتی که...

در این مقاله ، کوشش شده است تا دو ترجمه آغازین از ترجمه‌های قرآن با دو گویش مورد بررسی و مقایسه از نظر زبانی و واژگانی قرار گیرد. ترجمه اول، ترجمة قرآن قدس با گویش سیستانی و دیگر ترجمه قرآن پاک با گویش خراسانی، است. در هر دو ترجمه واژه‌های مشترک وجود دارد چرا که زبان دری زبان پایه و معیار بوده است امّا در بعضی موارد می‌بینیم که در ترجمه واژه عربی قرآنی به زبان فارسی، گویش خاص منطقه دخیل است. در ...