تحولات سیاسی سالهای 2011 و 2012 خاورمیانه بسیار سریع در تمامی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا گسترش و تسری یافته است. آنچه مسلم است تمامی این کشور با وجود تفاوت هایی که دارند، ولی به لحاظ سیاسی و اقتصادی و اجتماعی شباهت هایی با یکدیگر دارند. ساخت اقتصادی اکثر کشورهای عرب خاورمیانه مبتنی بر اقتصاد رانتی و رانتیریسم است و ساخت سیاسی عمده کشورهای خاورمیانه اقتدارگرایانه است. و در ساخت اجتماعی آنها...

با بررسی تحوّلات تاریخی و انقلاب‌ها و جنبش‌های اجتماعی در چند سدۀ اخیر، می‌توان گفت که طبقۀ متوسط جدید، تأثیرگذارترین نیروی اجتماعی محسوب شده و یکی از ویژگی‌های جوامع در حال نوسازی، ظهور و رشد این طبقۀ اجتماعی است. در میان طبقات مختلف از جمله فقیران، کارگران صنعتی و طبقات بالای اجتماعی، هیچ‌کدام انقلابی‌تر از طبقۀ متوسط جدید نیستند؛ این طبقه می‌تواند به عنوان رهبران فکری بر افکار سنتی غلبه و آنه...

خاورمیانه یک سیستم آنارشیک منطقه ای است که غالبا براساس قواعد واقع گرایانه سیاست قدرت کار می کند . سرشت نهفته این سیستم منطقه ای موجب شده است دگرگونی در رفتار بازیگرانبر امنیت و منافع سایر اعضای منطقه خاورمیانه اثر گذار باشد. بی ثباتی ها و انقلاب های اخیر در دولت های عربی بر امنیت و منافع ایران و عربستان ، به عنوان دو بازیگر مهم در خاورمیانه تاثیر گذاشته و موجب افزایش رقابت منطقه ای ایران و عرب...

در این مقاله ضمن اینکه مؤلفه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به عنوان متغیرهای مستقل یا منابع بیرونی سیاست خارجی عربستان بررسی شده‌اند، به چهار ویژگی پادشاهی، وهابی، رانتیر و شبه‌جزیره‌ای بودن دولت به عنوان متغیرهای میانجی یا منابع داخلی سیاست خارجی این کشور پرداخته شده است. همچنین، پنج محور به عنوان اصول و اهداف کلان سیاست خارجی عربستان مورد تأکید قرار گرفته‏اند که عبارتند از: برتری‌جویی پیرامونی، م...

فاجعۀ منا از دلخراش‌ترین فاجعه‌های انسانی جهان اسلام در کنار جنگ یمن و سوریه، دغدغه‌های بسیاری را در ذهن حقوق‌دانان اسلامی به‌منظور توجه مستقل به ابعاد مختلف آن ایجاد کرده است. در این بین، مسئولیت بین‌المللی دولت عربستان سعودی واجد اهمیت است و مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها در قبال خسارات وارده به اتباع بیگانه در قلمروشان می‌تواند الگوی مناسب برای تحلیل این مسئولیت تلقی شود. با توجه به مبنا قرارگرف...

   موقعیت استراتژیک کشور یمن در شبه جزیره عرب به ویژه تسلط بر تنگه استراتژیک باب المندب که از نظر ترانزیت نفت، کالا و نیز تسلیحات، حائز اهمیتی اساسی است؛ از یک سو همواره مورد توجه دولت های جمهوری اسلامی ایران و به خصوص عربستان سعودی به عنوان حیاط خلوت آن کشور بوده است. از سوی دیگر با توجه به جمعیت شیعیان ساکن در یمن، خروج آن کشور از زیرِ سیطره عربستان، به زعم دولت سعودی گسترش نفوذ ایران در منطقه...

پیامدهای بی­ثباتی­های سیاسی اخیر، موسوم به «انقلاب­های عربی»، از میانه 2011 میلادی در خاورمیانه توانسته معادلات منطقه­ای را تحت تأثیر قرار دهد و بر راهبردهای بازیگران درگیر در معادلات خاورمیانه تأثیر گذاشته است. بحران سوریه نمونه عینی تقابل راهبردهای متفاوت بازیگران رقیب منطقه­ای و فرامنطقه­ای درگیر است. در سطح منطقه‌ای، رقابت استراتژیک ایران و عربستان در بستر این بحران از اهمیتی حیاتی برخوردار...

دادستان کل ایالات متحده در 11 اکتبر 2011 اعلام کرد که دولت یک توطئه مورد پشتیبانی ایران، برای به قتل رساندن سفیر عربستان سعودی در ایالات متحده در یک رستوران در واشنگتن را خنثی کرده است. عربستان و ایالات متحده طی نامههایی اعتراض خود را به شورای امنیت سازمان ملل متحد منعکس ساختند. این نامهها حکایت از آن داشت که موضوع از نظر ایالات متحده و عربستان سعودی امنیتی تلقی میگردد و به همین دلیل ضرورت د...

جدال‌های ایران-عربستان مجالی نو برای مداقه‌ای ژرف تر به تعارض‌های منطقه ای و  بین‌الملل و با هدف ترسیم چشم اندازی نو نظم و نسق یافت. دغدغه این سطور چنین پدیدار شد؛ فرایندهای منازعه میان ایران-عربستان از منظر اقتصاد سیاسی بین‌الملل چگونه صورت بندی می‌گردد؟ آیا جدال صرفا یک مساله هویتی-فرقه ای است؟ نگارش این مجال با این فرضیه نظم خود را یافت که فرایندهای متعارض اقتصاد سیاسی و نو مرکانتلیسم دولتی،...

عربستان سعودی از جمله مهمترین کشورهای عربی است که بخش قابل توجهی از جمعیت آن را شیعیان تشکیل میدهند. با وجود کارشکنی- های دولت عربستان سعودی برای سرشماری جمعیت شیعیان، بر اساس آخرین آمارهای برآورد شده در حدود 98 % از کل جمعیت عربستان سعودی را تشکیل میدهند. آنان از سادهترین حقوق انسانی در این کشور برخوردار نیستند. اما پرسش اصلی این است که علت اصلی سرکوب شیعیان و تبعیضهای موجود علیه آنان در یک...