در دولت سامانی تا زمانی که قدرت در دست پادشاه و رجال و خاندانهای ایرانی قرار داشت رونق و شکوه پادشاهی و وزارت برقرار بود و نهاد وزارت مانند نهاد پادشاهی تا حدودی از ثبات و استحکام پایداری در جامعه برقرار بود، ولی از زمانی که امرای نظامی و سپهسالاران در این دولت قدرت گرفتند به همان میزان که سلطن تحت سلطه و استیلای ایشان قرار گرفت و رونق و شکوه آن از میان رفت، وزارت و وزیران نیز تحت اختیار سردارا...

تاریخ نگاری محلی به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدودةیک شهر، ایالت و ناحیه میپردازد، که ذیل تاریخ ملی کشور قرارمیگیرد . بنابراین، وجه اصلی و مشخصه تاریخ نگاری محلیپیوند آن با یک عرصه جغرافیایی محدود و مشخص است. براین اساس، پرداختن به نقش سرزمین دیلمَیان که یکی ازسرزمینهای تحت سلطه شاهنشاهی ساسانی محسوب میشد،در شورشها و سرانجام فروپاشی دولت ساسانی از اهمیت ویژه-ای برخوردار است. اگر چه مورخان عوامل...

با وجود این که گیلانیان و دیلمیان به عنوان یکی از مهمترین اقوام ساکن مناطق جلگه‌ای و کوهستانی جنوب دریای کاسپین در آغاز حکومت ساسانیان با سرسختی حاضر به اطاعت از آنان شدند، اما در طول دوران حکومت ساسانیان، مناسباتشان با فراز و فرودهایی همراه بوده است. فرضیۀ مقاله پیش‌رو این است که ساسانیان با توجه به نیروی جنگی دیلمیان، سعی داشتند از مهارت این اقوام در جنگ‌های خود با رومیان و سایر مخالفان و دشم...

در آغاز قرن سوم با موافقت خلافت عباسی، خاندان دهقانی سامانی، بر نواحی مرزی قلمرو اسلامی در شرق ماوراء النهر مسلط شده و به تدریج بر دامنه قدرت و قلمرو آن اقزوده شد تا اینکه همه نواحی شرقی قلمرو اسلامی از جبال تا رود طراز را زیر سلطه گرفت. در ابتدای امر، علاوه بر پیوند سیاسی و مذهبی، دعاوی استقلال طلبانه صفاریان و علویان طبرستان علیه خلافت عباسی، عامل تحکیم روابط آنها با خلافت عباسی شد. اساس مناس...

نخستین بار دیلمیان در دوره حکومت معزالدوله برای دفع خطر عمانی ها از بندر بصره و تامین امنیت تجارت خلیج فارس، عمان را تصرف کردند. اما با مرگ او و شورش مردم عمان، حاکم دست نشانده سلطان بویه به قتل رسید و سلطه آل بویه پایان یافت. ولی عضدالدوله با کفایت و جدیت تمام بار دیگر عمان را زیر سلطه در آورد و تا سال های پایانی حکومت آل بویه، عمان با وجود مسائل و مشکلات زیاد، در قلمرو آنها باقی ماند. این مق...

بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی تشکیل حکومتها در تاریخ ایران همواره از موقعیت ویژه ای برخوردار بوده و یک رکن اصلی در ایجاد حکومتها هستند تشکیل حکومت شیعه آل بویه به عنوان یک تحول نقش اجتماعی فرهنگی شیعه را در تحولات قرن چهارم دیلمستان رقم زد. وجود تعداد زیادی از علویان در طبرستان و دیلمستان به خاطر عدم دسترسی خلفای ستمگر به ایشان و در پی آن آشنایی دیلمیان با عقاید و افکار سادات و وجود دشمن مشترکی چو...

موقعیت جغرافیایی خاص منطقه دیلم به سبب دارا بودن نواحی کوهستانی وسیع ودست نیافتنی، موجب پرورش مردمانی جنگجو، رزمنده و سلحشور در این نواحیمیگردید که با مهارتهای خاص رزمندگی و فنون جنگی آشنا بودن . د اینان همواره ضمنجلوگیری از ورود سپاهیان مهاجم به این سرزمین، از استقلال منطقه خویش دفاعمیکردند. همین ویژگیها باعث گردید تا این ناحیه به صورت پایگاه مناسبی برای مخالفانحکومت مرکزی درآید و یکی از نخستی...

ایران از دیرباز، نقطۀ ارتباطی مهمی برای اتصال قلمروهای گوناگون هم از طریق راه‏های خشکی و هم از جانب راه‏های دریایی به حساب می‏آمد. در قرون اولیۀ پس از ورود مسلمانان به ایران، پیش از تثبیت اوضاع سیاسی، جریان ارتباطات تجاری داخلی و همچنین ارتباط بازرگانی با خارج از مرزهای آن، دگرگون شد. با تشکیل دولت‏هایی در ایران همچون سامانیان (279ه.ق-389ه.ق)، دیلمیان (320ه.ق-447ه.ق) و غزنویان (351ه.ق-582ه.ق) و...

موقعیت جغرافیایی خاص منطقه دیلم به سبب دارا بودن نواحی کوهستانی وسیع ودست نیافتنی، موجب پرورش مردمانی جنگجو، رزمنده و سلحشور در این نواحیمیگردید که با مهارتهای خاص رزمندگی و فنون جنگی آشنا بودن . د اینان همواره ضمنجلوگیری از ورود سپاهیان مهاجم به این سرزمین، از استقلال منطقه خویش دفاعمیکردند. همین ویژگیها باعث گردید تا این ناحیه به صورت پایگاه مناسبی برای مخالفانحکومت مرکزی درآید و یکی از نخستی...

تاریخ نگاری محلی به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدودۀ یک شهر، ایالت و ناحیه می­پردازد، که ذیل تاریخ ملی کشور قرار می­گیرد. بنابراین، وجه اصلی و مشخصه تاریخ نگاری محلی پیوند آن با یک عرصه جغرافیایی محدود و مشخص است. بر این اساس، پرداختن به نقش سرزمین دیلَمیان که یکی از سرزمین­های  تحت سلطه شاهنشاهی ساسانی محسوب می­شد، در شورش­ها و سرانجام فروپاشی دولت ساسانی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. اگر چه م...