به عقیدة بسیاری از صاحب نظران، پیدایی نوع ادبی رمان مستلزم شیوة خاصی از انسان شناسی و نگاه به عالم است که جز در تمدن مدرن امکان ظهور نداشته است. رمان، به ویژه رمان رئالیستی، نوعی ادبی است که با انسان منفرد و امکانات فراروی او برای مواجهة با مسائل و معضلات دنیای مدرن سروکار دارد. در میان داستان های قرآنی، قصة یوسف پیامبر (ع) بسیاری از شاخصه های رمان را دارد و برخی پژوهش ها به تحلیل این شباهت و ح...

بازنمایی واقعیت بر روی صحنه، منجر به پیدایش دیدگاه های متفاوت و یا حتی گاهی متضاد راجع به تئاتر رئالیستی می شود. گروهی، تئاتر رئالیستی را تئاتری می دانند که واقعیت«مکشوف » را، متعهدانه و متبحرانه، به معرض نمایش می گذارد. اما، گروهی دیگر، تئاتر رئالیستی را تئاتری می دانند که واقعیت را «خلق می کند» و پس از گذراندنش از فیلترهای پالایشی، بدون هیچ تعهدی نسبت به ارائ? واقعیت روزمره، آن را نمایش می ده...

انقلاب کبیر اسلامی آغاز دوره جدیدی در عرصه رمان نویسی است . این جنبش عظیم مردمی همان گونه که بنیادنهای سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی را دگرگون ساخت، در سیر رمان نویسی نیز تحولی چشمگیر پدید آورد. این تحول هم در زمینه مضامین و هم در به کارگیری اسلوب های مختلف نویسندگی نمایان است. رمان فارسی در بیست سال پس از انقلاب دوره گذار را طی کرده است و گرایشهای ساختاری گوناگونی را پدید آورده که مهمترین این گ...

می‌دانیم سیطرة هفتاد ساله‌ی روسیه بر تاجیکستان، ادبیات شوروی سابق - تاجیک را رقم‌زده است، که به آن ادبیات رئالیسم سوسیالیستی گویند. ادبیات معاصر آن دیار از محدودة انقلاب اکتبر 1917م در روسیه قابل بررسی است (البته این انقلاب در تاجیکستان با انقلاب خلقی بخارا در 1920م شکل گرفته). در مقالة حاضر، یکی از درون‌مایه‌های تعلیمی و غنایی شعر معاصر تاجیکستان یعنی روسیه‌ستایی و روسیه‌پرستی در دورة رئالیسم ...

در دهة 1970 میلادی میان رئالیست‌ها و پسارئالیست‌ها مناقشه‌ای حول محور دو پرسش مطرح بود؛ هدف معرفتی علم چیست و چگونه می‌توان پیشرفت یا توفیق علم را به بهترین نحو تبیین کرد؟ یکی از مهم‌ترین رویکردها نگرش رئالیسم متکی به صدق نظریه‌ها بود؛ پاسخ رئالیست‌ها بر مبنای رویکرد مطابقت با واقع تبیین می‌شد و تاریخ پیشرفت علم را دلیل این امر می‌دانستند. در مقابل، برخی نظیر لائودن دو مفهوم توفیق در علم و صدق ...

رئالیسم جادویی سبک نسبتاً نوینی است که هر چند بیشتر تداعی‌گر نام آمریکای جنوبی و به‌ویژه گابریل گارسیا مارکز است، اما خاصّ ملل جهان سوم است. در داستان‌های این سبک، واقعیت و خیال در هم گره می‌خورند، اما به گونه‌ای که واقعیت بر خیال سیطره دارد، نه خیال بر واقعیت. از میان داستان‌نویسان فارسی، غلامحسین ساعدی در برخی از آثار خویش به این سبک گرایش دارد. این داستان‌های ساعدی را می‌توان به دو دسته تقسیم ...

کشف­المحجوب حکایت­هایی دارد که باور وقایع شگفت­انگیزش برای خوانندگان دشوار است.امروزه نویسندگان رئالیسم جادویی با مولفه­هایی چون: شگردهای زبانی، فن روایتگری، خواب و رویا، اسطوره و ... واقعیت­های شگفت­انگیز را برای خوانندگان باور­پذیر می کنند. آیا در کشف­ا­لمحجوب از این شاخصه­ها برای باور­پذیری حکایت­های عارفانه استفاده شده است؟ این مقاله ویژگی­های نثر کشف­ا­لمحجوب را با ویژگی رمان­های موفق رئال...

«رئالیسم جادویی» از شیوه‌های جدید داستان‌نویسی است که در آن نویسنده از شاخصه‌هایی همچون «سحر و جادو» و «وهم و خیال» در بستر «واقعیت»، چنان ماهرانه استفاده می‌کند که شخصیت‌ها و رخدادهای داستان برای خوانندگان کاملاً طبیعی و باورپذیر می‌نماید. «غلامحسین ساعدی» و «نجیب محفوظ» از جمله پیشگامان این سبک داستان‌نویسی در ادبیات داستانی فارسی و عربی به شمار می­روند. رمان­های «عزاداران بیل» ساعدی و «شبهای ...

ملکوت بهرام صادقی (1315-1363) تاکنون فقط یک داستان بلند در حوزۀ داستان‌های اسطوره‌ای و جریان سیال ذهن به شمار می‌رفت. این نظر در جای خود درست و تأییدشده است؛ اما از منظر «رئالیسم جادویی» هیچ‌گاه به طور جدی به این اثر پرداخته نشده است. حال آن‌که رگه‌های قوی این جریان چنان در آن بازتاب یافته است که می‌توان آن را سرآغاز و نقطۀ عطف رئالیسم جادویی در ایران دانست. این مقاله ویژگی‌های مهم سبک رئالیسم ...