عینیت گرایی پوزیتیویستی رهیافت غالب زبان علم در قرن بیستم است. همین امر مشکلاتی را در تحلیل زبان دین، که با امر قدسی و غیر تجربی سر و کار دارد، ایجاد کرده است. تحلیل گزاره های دینی با معیار تحقق پذیری، که فقط گزاره هایی را معنادار می داند که ما به ازای خارجی دارند، باعث شده تا زبان دین و عرفان نوعی زبان مهمل با گزاره های کذب تلقی شود. این زبان قواعد و بازی خاص خود را دارد که پی بردن به آن مستلز...

 این پژوهش به روشی تحلیلی- توصیفی، با بررسی ساختار حکایت‌های تمثیلیِ روضه‌ی هشتم بهارستان جامی از منظر مینیمالیسم، به اهّمیّت کمینه‌گرایی در تعالیم اخلاقی و وجود نوعی قرابت و خویشاوندی بین حکایت‌های تمثیلی و داستانک‌ها می‌پردازد. بر اساس یافته‌های این‌ پژوهش، ساختار حکایات تمثیلی بهارستان با مهم‌ترین عناصر داستان‌های مینیمالیستی از جمله: طرح ساده، حجم اندک، شخصیت‌های معدود و ... قابل تطبیق است. دل...

در زبان بشری الفاظی وجود دارد که در زبان دینی به نحو مشترک به خدا و مخلوقات نسبت داده می شود. نسبت این الفاظ به خدا و انسان به نحو مشترک لفظی و مشترک معنوی منجر به دیدگاه تشبیه و تعطیل می شود که از چالش های الهیاتی است. اندیشمندان اسلامی برای حل این چالش به معنا و مفاهیم تشکیکی این الفاظ متوسل شده اند. ملاصدرا، با مبانی فلسفی خود، برای حل این مسئله نظری را طرح کرده که می توان آن را الهیات تشکیک...

در عرفان و فلسفه گزارۀ هبوط روح همواره در تصویر پرنده نمود یافته است. مولانا و سهروردی از این تمثیل، بارها برای بیان مقاصد خویش بهره بردند. این جستار با بررسی داستانِ پرندگان در مثنوی و رساله­های تمثیلی سهروردی ­چون عقل سرخ، صفیر سیمرغ، آواز پرجبرئیل، لغت موران و قصۀ غربت غربی نشان می‌دهد که دو عامل اسباب تمایز این تصاویر تمثیلی را رقم می­زند؛ ابتدا حالات و موقعیت­های گوناگون شناسا است؛ اینکه اد...

در رسائل مشرقی ابن‌سینا استفاده از زبان استدلال را کنار نهاده و حکمت خود را به صورت تمثیل و با استفاده از زبان داستانی بیان می‌دارد. مقالۀ حاضر در بررسی دلایل استفادۀ وی از هنر برای طرح مسائل فلسفی، ابتدا به کارکرد خاص صورت داستانی برای بوعلی پرداخته و نشان می‌دهد که زبان مخیل شعر در هدایت اخلاقی مخاطبین حکمت ابن‌سینا از جایگاه خاصی برخوردار است. در ادامه، با بررسی اشتراکات بین هنر و ا...

داستان تمثیلی از گذشته‌های دور به‌عنوان ابزاری در جهت آموزش فن کشورداری و سیاست‌مداری به پادشاهان مورد استفاده قرار گرفته است. می‌توان گفت بخش مهمی از ادبیات تعلیمی ایران و جهان به‌دلیل تأثیرگذاری و جذابیت بیشتر، در قالب تمثیل بیان شده است. داستان تمثیلی و به‌ویژه افسانۀ حیوانات (فابل) از جمله قالب‌های ادبی است که به‌دلیل دولایگی معنایی، فضای جالبی را برای ارائۀ مضامین سیاسی‌اجتماعی فراهم آورده...

تمثیل یکی از ابزارهای کارآمد زبان عاطفی(ادبی) برای القای دریافت های عرفانی و شهودهای شاعرانه است، زیرا تنها در قلمرو زبان عاطفی است که می توان تجارب عرفانی و مفاهیم ذهنی را که از مقوله احساسات شخصی و درونی اند، به شیوه تمثیل به دیگران انتقال داد. از آن جا که در تعالیم و تمثیلات مولانا، حقیقت از شریعت جدایی ندارد، با تأمل در حکایت های تمثیلی انبیا و اولیا - به ویژه حکایات مربوط به حضرت موسی (ع)-...

در تحلیل فرم با استناد به عناصر موجود نشان می دهیم که این اثر در شکل رمان ارائه شده است اما شرایطی دارد که می تواند به آسانی به نمایش در آید. خاصیت های موجود را که منتقدان را رهزنی کرده اند و سطوح حقیقی و تمثیلی را نشان می دهیم. در تحلیل محتوا شخصیت ها، زبان و عناصر مربوط به آنها را نقد و بررسی می کنیم.

 تحقیق حاضر، طرحی آزمایشی تصادفی است که در آن، به بررسی فرضیه برجستگی تدریجی[1] پرداخته شده است تا بررسی شود عامل مهم در دسترسی به معنا چیست. در فرضیه برجستگی تدریجی اعتقاد بر این است که در فرایند درک، ابتدا معنایی فعال می­شود که برجسته­تر است یعنی آشناتر، پربسامدتر، نمونه اولیه­تر و متداول­تر است و بافت نمی­تواند مانع فعال شدن این معنا شود. هدف از انجام تحقیق این است که مشخص شود آیا فرضیه برجس...

طلسم حیرت یکی از مثنوی‏‌هایبدیع عبدالقادر بیدل دهلوی (1133هـ.ق – 1054هـ.ق) است. بیدل ­در این اثر، در قالب مثنوی و فرم روایی خاص و با زبان تمثیلی– رمزی، به رمزگشایی «طلسم حیرتِ انسان» به‏منزله هستیِ جامع می‏پردازد، تا از رهگذر رمزگشایی این طلسم حیرت­آفرین، به گنج ِمخفیّ حق راه یابد. بیدل به شیوه­ای بدیع، به سبک سینمای...