عرفان اسلامی در سیر تطوّر و تحوّل خود به مکتب وحدت وجود رسید که به دست محیی­الدین ابن­عربی ایجاد شده است. هرچند اندیشه­های وحدت­انگارانه در میان عارفان پیشین سابقه داشته است، تدوینگر و انسجام­دهندة آن ابن عربی است. به موازات گسترش اسلام و زبان و ادبیات فارسی در هندوستان، عرفان اسلامی و در پی آن عرفان وحدت وجودی در آن سرزمین گسترش یافت و بر فضای شعر فارسی هند سایه افکند. یکی از شاعران فارسی زبان ه...

شناخت ادبیات داستانی معاصر ایران، مستلزم شناخت نویسندگان و نقد و تحلیل آثار داستانی آنهاست. در این میان نادر ابراهیمی از نویسندگان صاحب نام و پرکار است که به عنوان یک نویسنده ی حساس به مسائل زبانی، هنری و سیاسی، از حوادث سیاسی و اجتماعی و جریان های مدرن هنری در ایران و جهان تأثیر گرفته است و در این زمینه ها آثار گوناگونی پدید آورده است. هدف از این پژوهش شناخت سبک ادبی و حساسیت های فکری این نو...

احمد شاملو در میان شاعران معاصر به علت تشخص سبکی و زبانی، و نقش او در پیدایی جریان شعر سپید از اهمیت و جایگاهی ممتاز برخوردار است. توفیق شاملو در استفاده از این نوآوری شکلی، در ساختار اشعار کودکانه و استفادة نمادین و تمثیلی از زبان کودکانه برای القای زیست‌جهان فکری و عاطفی خویش، قابل تأمل است و چه بسا موجب تحریک و تحریض عواطف جمعی مخاطبان(اعم از کودک و بزرگسال) می‌شود. استفاده از رویکرد هلیدی د...

مانی از پدر و مادری ایرانی در بابِل، که از استان‌‌های حکومت اشکانی بود، زاده شد. به گواهی تاریخ، ایرانیان مردمانی بلیغ بوده‌‌اند و بین‌‌النهرین محل تلاقی عقاید، افکار، و اساطیر گوناگون محسوب می‌‌شد. تبار ایرانی و پرورش در بابل زمینه‌‌های رشد و تعالی اندیشه و هنر را در مانی مهیا ساخت. بی‌‌شک جنبه‌‌ای از بلاغت ایرانیِ پیش از اسلام در اشعار او تجلی ‌‌یافته بود که نمونه‌‌های بازمانده به زبان فارسی می...

رمانتیک ها از نخستین کسانی بودند که در تقابل با قرارداد های محدود کننده ی خیال در بیان دراماتیک، درام شاعرانه را پیشنهاد کردند، چرا که به زعم اینان تئاتری که به خیال انگیز نباشد دروازه های فکر را بر تماشاگر خواهد بست و جایگاه وی را به نظاره گری صرف تنزل خواهد بخشید. آنتونن آرتو نیز متاثر از همین دیدگاه، بعدها در مانیفست «تئاتر شقاوت» امر خیالین را پیوستار ضروری بیان دراماتیک قرار می دهد تا بدین...

یکی از زیباترین گونه­های صور خیال در یک اثر، تأثیری­ست که ذهن شاعر یا نویسنده در اشیا و در عناصر بی­جان طبیعت می گذارد و با نیروی تخیل خویش به آنها حرکت و جنبش می بخشد و در نتیجه هنگامی که از دریچۀ چشم او به طبیعت و اشیا می نگریم، همه چیز در برابر ما سرشار از زندگی و حرکت و حیات می شود. زندگی بخشیدن به اشیا، پدیده های طبیعت و مفاهیم انتزاعی را «آنیمیسم» می گویند که از طریق اعطای ویژگی های فیزیک...

قرینه ‏پردازی، تکرار متوازن الگوی واحدهای زبانی در متن و از فنون مهم صورتگرایانه است که در شکل‌گیری فرم نثر و نظم پارسی، به‌ویژه نثر فنی و مصنوع روایی، داشته است. مشخص کردن وزن و جایگاه قرینه‏ پردازی، نه تنها در بازشناسی بوطیقای متن، بلکه در شناخت سازمان ذهنی مؤلف نیز اهمیت زیادی دارد؛ چراکه قرینه‏ پردازی، متن منثور را به متن منظوم شاعرانه مانند می‌کند. هدف از این پژوهش توصیفی- تحلیلی که مبتنی ...

مقالة حاضر به بررسی و تبیین تأثیرپذیری مولوی در مثنوی، از کلام گهربار امام علی (ع) در نهج البلاغه می­پردازد. ابتدا به ذکر بازتاب سخنان رسول (ص) درمورد امام علی (ع) و سیمای امیرالمؤمنین علی (ع) و تجلّی صفات آن حضرت در مثنوی پرداخته شده؛ نیز حکایاتی از آن امام همام که مولانا آنها را باز آفرینی کرده و با زبان شاعرانه خویش به رشتة نظم کشیده، آورده شده است. در بررسی اثرپذیری مثنوی از نهج البلاغه، انو...

شفیعی کدکنی و ادونیس از شاعران معاصر نوگرا هستند که روحیات مشابه و زبان شعری نزدیک به یکدیگر دارند؛ هر دو در روستا و دامان طبعیت بزرگ شده‌اند. هر دو درآغاز به شعر و ادبیات کلاسیک دلبستگی عمیق داشتند و به همان سبک شعر می‌سرودند و بعدها به شعر نو گرایش پیدا کردند. شفیعی شاعر معاصر ایران و ادونیس شاعر معاصر عرب از قریحه و فطرت شاعری، در شعر خویش از دیدگاهی انسان...

چکیده کودتای 28 مرداد 1332 یکی از رویدادهای بسیار تأثیرگذار جامعه‌ی ایران است. پیامدهای آن در روشن‌فکران متعهّد سرخوردگی، نومیدی، پناه بردن به افیون و باده و مواردی از این دست بود که موجب پدید آمدن گونه‌ای شعر به نام شعر سیاه شد و نمود آن را در برخی از جریان‌های شعری چون رئالیسم، رمانتیسم سیاه و سمبولیسم اجتماعی می‌توان دید. بارزترین چهره‌ی جریان اخیر، مهدی اخوان ثالث است. پژوهش حاضر به بررسی تح...