نسل امیرالمومنین علی(ع) ، از طریق امام حسن، امام حسین، ابو الفضل العباس(، محمد حنفیه و عمر بن علی معروف به اطرف، ادامه یافته، و خاندان های علویون از نسل این فرزندان پدید آمده است. بیشتر خاندان امام حسن(ع) از نظر مذهبی دارای گرایش زیدی بودند، و پس از یحیی بن زید، محمد نفس زکیه و ابراهیم بن عبدالله را از امامان زیدیه به شمار می آوردند. خاندان امام حسین(ع) به رهبری ایمه شیعه، پایه گذار مذهب امامی ...

تطور مفهوم امامت یکی از چالش برانگیزترین مباحث کلامی میان متکلمان، فقها و علمای شیعی است. در این پژوهش برآنیم ضمن بهره گیری از اسناد تاریخی و دوری از اختلافات پرتنش و توام با تعصب کلامی، با رویکردی تاریخی و روشمند تغییرات مفهوم امامت را در قرون دوم و سوم ه.ق به صورت تحلیلی بررسی کنیم. با دقت در سیر تاریخی نحوه تشکیل و تکمیل نظام امامت در میان شیعیان زیدی، شیعیان امامی و غلات پرسش های فراوانی به...

در مقالۀ حاضر، با بهره­گیری از دو مفهوم «پارادایم» و «استراتژی سیاسی»، در بعد نظری به کاوش در اندیشه و رفتار جریان­های هاشمی پس از قیام عاشورا پرداخته­ایم. هم چنین با نگاهی به تاثیرات عاشورا بر هاشمیان، پارادایم اعتقادی ـ سیاسی که متعلق به امامیه است و نیز پارادایم سیاسی که مربوط به سایر رهیافت­هاست بررسی شده است. ذیل دو پارادایم اصلی، رهیافت­های «علوی ـ فاطمی» با گرایش­های امامیان، حسنیان و ز...

در طول دور? حضور ائم? معصومین? از امام علی? تا امام دوازدهم (عج)، شیعیان نیز مانند دیگر گروههای اسلامی، بنا به دلایل مختلف، به فرق گوناگونی تقسیم شده و انشعاباتی یافتند. ظهور و بروز چشمگیر فرق شیعی را می توان پس از شهادت امام حسین? دانست و ادام? تفرّق و فرقه فرقه شدنِ شیعیان را در زمان سایر امامان معصوم? شاهدیم که البته این فرقه ها در دوره های دیگر امامان?، بعضی مضمحل و نابود و یا کمرنگ می شدند و...

دوره صادقین (ع) از جمله دورانی است که عوامل زیادی، چون غلو، جعل حدیث، برخورد مسلمانان با آرا وافکار مختلف، نشر اسراییلیات، نهضت تألیف وترجمه معارف یونان باستان و نقل وانتقال حکومت ها به همراه کشمکش های درونی آنها واهداف سیاسی حکومتها، جریاناتی را در جامعه دینی واسلامی آن زمان درخارج از تفکرشیعی مانند: خوارج، مرجئه، معتزله، ودر درون تفکر شیعی مانند: غلات وزیدیه، ایجاد کرد،که هر یک از جریانات فوق...

موضوع مقاله حاضر هویت جنبش انصارالله یمن است. با به کارگیری رویکرد دیالکتیک متن و زمینه در مورد جنبش انصارالله، چگونگی شکل گیری این جنبش تبیین گردیده و پویش ها و تغییرات تاریخی و فعلی که منجر به گسست ها و مفصل بندی های جدید هویتی آن شده است، بررسی می شود. این مقاله بر آن است که جنبش انصارالله جنبش دینی- رادیکالی محسوب نمی شود؛ بلکه ضمن عدم جانب داری از تحولات رادیکال، واجد راهبردها و برنامه های...

ظرف زمان و مکان و نیز مخاطب برخی سخنان و خطبه‌های سیدالشهدا(ع) در برخی گزارش‌های عاشورایی تغییر یافته است. منابع معتبر زیدی نیز از این تغییرات مصون نمانده‌اند. چنین اخباری در منابع زیدی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: نخست اخباری که منابع زیدی در نقل این گزارش‌ها منفرد نیستند و می‌توان آنها را در منابع امامیه و اهل سنت نیز مطالعه کرد، همچون نامه امام(ع) به بنی‌هاشم، خطبه آن حضرت در منزل ذوحُسَم ...

بُتریه یکی از فرقه های زیدیه شمرده می شود. براساس برخی منابع، این گروه پیش از قیام زید بن علی در کوفه حضور داشتند و با پذیرش امامت زید بن علی در شمار زیدیه قرار گرفتند. مقاله حاضر، بتریه را به عنوان بخشی از جریان حدیثی کوفه، یک گروه پیش زیدی می داند که نقش فعال و تأثیرگذاری در مناسبات فکری و فرهنگی داشتند و با این پیش فرض می کوشد به بررسی تعامل امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام با آن...

از «حسن بن صالح بن حی» به عنوان یکی از بزرگان و مؤسسان فرقه «بُتریه»، از شاخه های شیعیان زیدی مذهب نام برده شده است. این در حالی است که مراجعه به سخنان و روایات وی نشان می دهد وی دارای باورهای خاص اعتقادی بوده و به همه مبانی زیدیان پایبند نبوده است. از سوی دیگر حسن بن صالح با امام صادق (ع) در ارتباط بوده و پرسش های فقهی او از این امام بزرگوار، سبب رواج روایات وی در منابع حدیثی متأخر امامیه شده ا...

سرآغاز خیزش حسنیان برای به دست آوردن قدرت به دوره‌ی اموی باز‌می‌گردد، که با واکنش‌های متفاوت ارکان قدرت غیر رسمی جامعه همراه ‌بود و طیفی متنوع از حامیان را برای مقابله با قدرت حاکم، گرد هم آورد. اگر چه پژوهشگران، ابعاد مختلف قیام‌های حسنیان را مورد واکاوی قرار داده‌اند، اما در مقاله‌ی حاضر، با رویکردی تحلیلی، دلائل حمایت یا همراهی برخی اصحاب مذاهب اسلامی؛ زیدیه، معتزله، مرجئه با نخستین قیام‌های...