رساله حاضر که با عنوان «ریشه ها و مبانی فکری اندرزنامه نویسی سیاسی در دو قرن اول هجری» تدوین و نگارش شده است، به بررسی جریان فکری اندرزنامه نویسی سیاسی در ایران عصر خلفای دو قرن اول هجری و نتایج حاصل از آن می پردازد. پرسش هایی که پیش روی پژوهشگر قرار گرفته به این شرح است که: «منحنی ریشه ها و مبانی فکری اندرزنامه نویسی سیاسی در نمودار جریان اندرزنامه نویسی سیاسی دو قرن اول هجری شامل چه عناصر فکر...

بنی غانیه خاندانی از بربرها بودند که در قرن ششم هجری در منطقه شرق اندلس و افریقیه به حکومت رسیدند. نخستین امیر از بنی غانیه محمد بن علی بن غانیه مُسوفی و آخرین آنان عبدا& بن اسحاق است. این خاندان که با حمایت مُرابطان روی کار آمد, پس از سقوط دولت مرابطی و در زمان حاکمیت موحدان از حامیان بزرگ تفکر مرابطان به شمار می رفت. تاخت و تازهای بنی غانیه تا مدت ها سبب سلب آرامش از موحدان شد. سپاهی که آنا...

جبر و اختیار از دیرپاترین و مناقشه­انگیزترین مسائلی است که همواره مورد بحث و جدال متکلمان و اندیشمندان اسلامی بوده است. از جمله این متفکران در ادب عربی ابوالعلاء معرّی شاعر و فیلسوف بنام سده چهارم و پنجم هجری است که اندیشه­های خود را پیرامون قضا و قدر و سرنوشت آدمی در دیوان «لزومیات» که حاصل نزدیک به نیم قرن عزلت شاعر است گرد آورده است. در ادب فارسی نیز مولوی شاعر و عارف نام­آور سده هفتم هجری در...

آسمـان همواره جایــگاه ویـژه‌ای در باورهای کهــن و دینـی ایـران داشتـه و تجلـی قــداسـت و پاکــی بوده است. ایــن مقالـه بر آن است تا نشان دهد این جایـگاه تا چـه اندازه در نـگارگـری ایرانــی متجلـی شده و توانسته است نقـش معنـایـی ایفـا کنـد. یا با توجه به موضوع داستــان نـگاره‌ها به کمک بیـان معنا آید. همچنیـن شکل آسمـان در دوره‌های مختلـف دستخـوش چــه تغییراتـی شـده است. در این مقاله سعی شده ن...

برگرداندن «وادی» به واژه­های متفاوتی چون درّه، بیابان، منطقه، سرزمین و اخیرا مسیل و در بسیاری موارد ترجمه نکردن آن از سوی مترجمان بیانگر آن است که به­رغم طی­شدن سده­ها از ارتباط میان زبان فارسی و عربی، دلالت روشن و مشخصی برای وادی در زبان فارسی در اختیار نیست و مترجمان صرفا با تکیه بر شواهد و قراین متن یا تجارب پیشین خود، معنای وادی را استنباط می­کنند یا آن را به استنباط دیگران می­سپارند. این مق...

احوال عرفانی یکی از مباحث مهم و مشروح عرفان و تصوّف اسلامی، به شمار می‌آید. سالک در مسیر سلوک خود برای وصول به کمال، باید نفس را از هواهای نفسانی پاک کند، بدین منظور کسب مقامات عرفانی باعث صاف شدن اندرون سالک می‌گردد و در نتیجه او آمادگی و شایستگی کامل پیدا می‌کند تا احوال عرفانی بر او وارد شود. «قرب» یکی از مهم‌ترین احوال عرفانی است که علاوه بر جایگاه والای آن در قرآن کریم، از اهمیت و ارزش بسیا...

Probably the stream called Asceticism (later named Sufism and Mysticism) can be regarded as the most everlasting and permanent course which paved its way at some Muslems’ ideology with a few changes since the advent of Islam. It seems that asceticism, after Fiqh and Quranic works, has been written about more than any other areas. The style and the formal structure of mystical writings have cons...

در سده های پنجم و ششم هجری، تجارت خلیج فارس با ر کود مواجه شد، در عوض مرکزیت تجارت بین المللی دریایی آن دوره به دریای سرخ و دریای مدیترانه منتقل گردیده بود. بر آمدن جزیر? کیش به عنوان یک مرکز تجاری مهم در خلیج فارس به نیم? سد? ششم هجری باز می گردد. تلاش خاندانی محلّی به نام بنی قیصر، هم برای نخستین بار، کیش را به مهم ترین مرکز تجاری خلیج فارس تبدیل کرد و هم مرکزیت تجارت دریایی را پس از دو سده غی...

مهم‌ترین فرضیه‌ای که نگارنده را وادار به نگارش مقالهٔ حاضر کرد، این بود که میرزا محمدهادی، نقاش و مذهب سده دوازدهم هجری، برخلاف تصور برخی از هنرپژوهان که او را دو تن فرض کرده‌اند یک‌تن بیشتر نبوده و تنها در مقایسه با همسالانش اندکی بیشتر عمر یافته و بیش از نود سال زیسته است. نگارنده با این فرضیه و اثبات آن، از سه اشاره منابع مکتوب و تصویری بهره گرفته است تا سه دوره از زندگی او یعنی دوران جوانی، ...