مبنای علم معانی تناسب سخن با مقتضای اوضاع و احوال است، مواد علم معانی ساختار‌های نحوی است و منابع این علم در هر زبانی شاهکار‌های ادبی آن زبان می‌باشد. شاهنامه‌ی فردوسی یکی از مهم‌ترین شاهکار‌های ادبیات فارسی است که بررسی آن بر مبنای علم معانی برای کشف بخشی از اسرار بلاغی مختص زبان فارسی موضوع پژوهش حاضر است. در این بررسی، مسأله این است که برای کشف و توصیف اصول و معیارهای زیبایی شاهکارهای زبان و...

چکیده : یکی از رازهای ماندگاری سخن به کارگیری انواع ایجاز است. ایجاز زیر مجموعه ی علم معانی است وکسی که ازایجاز در سخنش استفاده می کند به خوبی علم معانی، بیان و فصاحت و بلاغت را می شناسد چون لازمه ی سخن موجز این است که انسان فصیح و بلیغ باشد و نیز عیوب فصاحت و بلاغت را بشناسد و از آن عیوب که شامل تنافر حروف، کراهت در سمع، مخالفت با قیاس، غرابت استعمال، ضعف تألیف، تعقید لفظی و تعقید معنوی است؛ ...

عشق و محبت دو مروارید اعجازگر زندگی موجودات کره ی خاکی اند. به گونه ای که تحقق و عدم تحقق آن تحولات متعددی را در پی دارد. رمان « سار? »ی عباس محمود العقاد تجسم زمینی این حقیقت در قالب دو شخصیت اصلی « همام » و « سار? » می باشد. حقیقتی که آلوده به شک و تردید شده و در اثر بدبینی از بین می رود. نوشتار پیش رو در قالب چهار فصل به نقد و بررسی سبک عقاد در این رمان پرداخته است. در فصل اول به کلیات زندگی...

این مقاله مبانی نظری و مسائل روش شناختی بلاغت سنتی را بررسی می کند، و بر آن است تا نقاط ضعف و قوت این نظام بلاغی را در تحلیل زیبایی سخن ادبی و قدرت تأثیر بررسی کند. برای این منظور در بخش نخست مبانی نظری این بلاغت را به بحث می گذارد: قائل شدن به دو قطب حقیقی و مجازی برای جهان و زبان، تفکیک نقش لفظ و معنی، جستجوی معانی قطعی، ترجیح وضوح بر ابهام، محدودیت تخیل در قلمرو ادراک حسّی، بنیاد ایدئولوژیک، ...

علم معانی به بررسی روشهای کاربرد مؤثر زبان می‌پردازد و بلاغیون می‌کوشند تا با استخراج اصول مؤثر سخن گفتن، فن سخنوری را به دیگران بیاموزند و رمز و راز سخن بلیغ را دریابند. بنای کتب بلاغی فارسی دری، بر ترجمة کتب بلاغی عربی با درج چند نمونه فارسی نهاده شده‌است و از دیر باز به نقل همان چند مثال مکرّر و مستعمل گذشتگان اکتفا گردیده‌است که نشان از عدم درک و فهم درست مؤلفان از بلاغت است. در این مقاله کت...

علم معانی - به عنوان یکی از شاخه های بلاغت اسلامی- علاوه بر پیشینه مشترک، در بسیاری از زمینه ها و مباحث دیگر نیز با دانش زبان شناسی و به تبع آن نظریه های نقد ادبی معاصر مشابهت های فراوانی دارد. یاکوبسن  یکی از نظریه پردازان حوزه زبان و زبان شناسی است که دیدگاه های وی در بررسی نقش های شش گانه زبان بسیار شبیه به نکات مطرح شده در مبحث «مقتضای حال و مقام» و «خبر» و «انشاء» در علم معانی است. وی شش ج...

عارفان در بیان اندیشه ها، انتقال معانی و احوال خود از زبانی استفاده می کنند که آن را زبان عرفانی می نامند. زبان عرفانی از دیدگاه های مختلف قابل بررسی است و عناصر متعدّدی در شکل گیری آن نقش دارد. بلاغت از جمله عناصر موثر بر زبان عرفانی فارسی است. علم معانی با سنجش کلام، میزان اثر گذاری آن را بر مخاطبان تعیین می کند. موضوع علم معانی بررسی انواع جمله از جهت معانی ثانوی آن است و به مثابه ی ابزاری اس...

مقاله حاضر شامل مطالبی است پیرامون سیر تاریخی معانی و بیان و بدیع ازآغاز پیدایش این علم ‘ از آنچه معلوم است بلاغت دو سیر را در طول تاریخ طی نموده است . اول مکتب کلامی که سیوطی درباره آن می گوید: "طریقه العجم والفلسفه" دوم مکتب ادبی باز هم از سیوطی که می گوید"طریقه العرب و البلغاء" . خصوصیت مکتب کلامیها اهمیت دادن به معانی و جوهره و صیغه الفاظ ‘ لیکن در مکتب ادبی بلاغیون نقد ذوق و احساس را دخالت...

بلاغت، به معنای مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب، هماره به عنوان یکی از جلوه­های اعجاز و هماورد ناپذیری قرآن، مطرح بوده است. علم معانی، در جهت شناخت دقیق ابعاد مختلف بلاغت کلام به صورت عام و کلام الهی به صورت خاص، پدید آمده است. این علم، کلام را به لحاظ افادۀ معانی ثانوی و تبعی، موضوع خود قرار داده و برای این هدف، انواع مختلف کلام، چه خبر و چه انشاء را بررسی می‌کند. در این میان، انشاء بر این اسا...