تعامل میان نویسنده و خوانندۀ متن، نخستین بار در انگاره نظری فراگفتمان هایلند و ذیل دو مفهوم کلیدی «موضع گیری» و «مشارکت جویی» مطرح شد. در این انگاره، نویسندۀ هر متن به طور خودآگاه یا ناخودآگاه با عناصر زبانی مختلف شامل «تردیدنماها»، «یقین نماها»، «نگرش نماها»، و «ارجاع به خود»، موضع خود را نسبت به مفاهیم و پدیده ها اعلام می کند و همچنین با استفاده از عناصری نظیر «ضمیرخواننده»، «جملات امری»، «جم...

ضمیر ناخودآگاه به دلیل رابطه‌ای که با فطرت آدمی دارد، راهی برای نزدیک شدن به «حقیقت برتر» به‌شمار می‌آید. در تلاش‌های مبتنی بر جست‌وجوی ناخودآگاه، «عقلانیّت» به‌عنوان بزرگ‌ترین مانع ظهور ناخودآگاه، کنار گذاشته می‌شود تا راه برای فعالیّت این ضمیر باز شود. عرصه‌هایی از زندگی آدمی که خالی از نیروهای اراده و عقل و آگاهی است، بهترین جولانگاه ضمیر ناخودآگاه است. چنانکه به‌عنوان نمونه خواب و رویا یکی از...

پژوهش حاضر یک تحقیق تخصصی با رویکرد میان رشته ای از نوع «روان کاوی ادبی» است که به تقابل و تبادل ادبیات و روان کاوی می پردازد و از دید مکاتب روان پویایی (psychodynamics)، روان گردآفرید را بررسی می کند. در بخش اول؛ تمامیتِ روان گردآفرید با تأثیر جنسیت زنانه اش، طبق نظریة عقدة اختگی فروید روان کاوی می شود. در بخش دوم؛ پارة نرینة روان گردآفرید طبق نظریة آرکی تایپ آنیموس یونگ واکاوی می گردد؛ و در بخ...

«تا جزایر ناخودآگاه» نوشتاری است تحلیلی دربارۀ پنج داستان مهم از دفتر اول مثنوی مولوی. تأویل این پنج داستان («شاه و کنیزک»، «وزیر و شاه جهود متعصب مسیحی کش»، «شیر و نخچیران»، «طوطی و بازرگان»، «پیر چنگی و عُمر») دربرگیرندۀ ساختار مشترکی از دیدگاه تأویل است. تأویل، با توجه به نشانه های موجود در متن، می تواند پلی باشد از جهان صورت به عالم معنا. درحقیقت در تأویل، معنا کشف نمی شود، بلکه بازآفرینی می...

شاید اگر ما متوجه شویم انگاره های ظاهراً منظمی که در خلال زندگی روزمره ما را به خود مشغول کرده است، بسیار کمتر از انتظار ما دقیق هستند، در واقع اگر از نزدیک انگاره های روزمره خود را موشکافی کنیم، پی خواهیم برد مفهوم آنها و اهمیت عاطفی آنها برای ما زیاد هم دقیق نیستند و درست از همین روست که ممکن است تمامی آنچه که شنیده یا احساس کرده ایم، نیمه خودآگاه شوند و به ناخودآگاهمان راه یابند و حتی آنچه که...

حضور ناخودآگاه از دیرباز در میان آثار هنرمندان کاملاً مشهود بوده است، اما آن چه که در این رساله بررسی می گردد تمرکز نگارگر ایرانی در به کارگیری ناخودآگاهِ خود به صورت کاملاً آگاهانه با تکیه بر عنصر زمان و حرکت و گاه از طریق نادیده انگاشتن آن می باشد . ناخودآگاه بخشی از حضور ذهن است در لحظه ای که خودآگاه فرصت حضور نمی یابد‏‏‏، یعنی چند واقعه به صورت هم زمان رخ می دهد و خودآگاه تنها فرصت به خاطر سپ...

جرایم جنسی در زمره کهن ترین انحرافات اخلاقی و اجتماعی می باشد که مفاسد و ناهنجاری های مختلفی را برای جامعه و شهروندان پدید آورده است. ناهنجاری های گوناگون برخاسته از جرایم جنسی امنیت و سلامت جسمانی و روانی شهروندان را به مخاطره انداخته و آثار و پیامدهای شومی برای ایشان به همراه دارد. اندیشمندان و محققان درصدد چاره اندیشی برای کشف علل ارتکاب جرایم جنسی به منظور پیشگیری و کاهش آمار ارتکاب اینگ...

داستان پادشاه و کنیزک آیینهٔ تمام‌نمای روایت‌های داستانی مثنوی است، روایتی که محل تجلی خاطرهٔ نژادی انسان (کهن‌الگوها) از نماد عشق در ناخودآگاه جمعی مولانا است. نماد عشق در داستان پادشاه و کنیزک، نیرویی است که معنای خودآگاهی، یعنی ادراک و صور مواد اولیه را فراهم می‌‌آورد تا پادشاه جان مولانا به یاری این نماد به فرایند فردیت برسد. در این جستار سعی بر آن است تا با بررسی عناصر روان‌شناسی تحلیلی یونگ...

سوررئالیسم مکتبی ادبی است که آندره برتون، نویسندة فرانسوی، در قرن بیستم آن را بنیان‌گذاری کرده و دامنة نفوذ آن به دیگر کشورها هم کشیده شده است. این مکتب با بهره‌گیری از نظریه‌های علمی فروید در روان‌شناسی و نظریه‌های یونگ در اسطوره‌شناسی و نظریات فلسفی- ‌ادبی هگل و هانری برگسون و برخی نویسندگان ادبی پا به‌عرصة وجود گذاشته است. سوررئالیسم معتقد است که یک اثر ادبی باید محصول ذهن و روان ناخودآگاه خ...

طبق نظر یونگ، «کهن‌الگوها» در ناخودآگاه جمعی از طریق نمادها ظهور می‌یابند. خورشید، یکی از نمادهای طبیعی است که با قدرت و درخشندگی و زیبایی‌اش سابقه‌ای اسطوره‌ای در ذهن انسان دارد. در این جستار به بررسی این نماد در اشعار خاقانی و نظامی پرداخته می‌شود. هدف پژوهشِ پیش رو بر این است که تصویرسازی خاقانی و نظامی از کهن‌الگوی خورشید از ناخودآگاه جمعی آنها بن‌مایه گرفته و راز بقای اسطورة خورشید از طریق ...