آیۀ 17 سورۀ هود از جمله آیاتی است که با اختلاف آرای شیعه و اهل سنت رو‌به‌رو شده است. برخی از مفسران اهل سنت ابوبکر را مصداق "شاهد" معرفی کرده‌اند و با استناد به قراین و دلایلی از انتساب این آیه به امیرالمؤمنین (ع) خودداری کرده‌اند. اما مفسران شیعی با اتکای به دلایل متقن برون‌متنی و درون‌متنی بر این باور هستند که حضرت علی (ع) مصداق روشن "شاهد" در آیۀ شریفه است. از جملۀ دلایل برون‌متنی، روایات مت...

مفسران اهل‌‌سنت درباره مصداق آیه 43 سوره رعد، دیدگاههای مختلفی را بیان کرده‌‌اند، اما یک دیدگاه میان آنان و مفسران شیعه مشترک است. در این آیه خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد: به کسانی که منکر نبوت تو هستند، بگو: خدا و کسی که علم کتاب نزد او است، میان من و شما گواه است. این مفسران مراد از اسم موصول در این آیه یعنی «وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ» را امیرالمؤمنین علی(ع) می‌‌دانند که در شناخت حقانیت قرآن...

در منابع کهن پیرامون آیه «هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقیم» (الحجر: 41) سه گونۀ روایی به چشم می‌خورد؛ گونۀ اول در مقام تأویل آیه و تطبیق آن با مصداق عینی، حضرت علی (ع) می‌باشد که نمونه‌های فراوانی از آن در تفاسیر روایی یافت می‌شود؛ گونۀ دوم ناظر به اختلاف قرائت، خوانش‌هایی دارای توجیه ادبی از آیه است که در مجموع چهار قرائت برای آن گزارش شده است اما  آن خوانشی از آیه که با آیات مشابه (مرتبط)، سیاق عام آیات ق...

حدیث‌سالاری یا ترجیح مقتضای احادیث بر مقتضای ظاهر آیات قرآن کریم، در برخی از تعابیر محدثان دیده می‌شود که در مفهوم نظری و از حیث مصداق و نمونه نیازمند بررسی است. در زمینه مصداق‌یابی، شاید بتوان تفسیر «ظلم» به «شرک» در سوره انعام را یکی از بارزترین مصادیقی برشمرد که ریشه در حدیث­‌سالاری دارد. «ظلم» در آیه 82 سوره انعام به‌صورت نکره در سیاق نفی استعمال شده و تعمیم معنا را افاده می‌کند، ولی با تکی...

آیة 238 سورة بقره، یکی از بحث برانگیزترین آیات قرآن کریم برای مفسران بوده و یافتن مصداق "صلاة وسطی" که بخشی از آیه یادشده را ویژه خود کرده است، استدلال‌ها و کشاکش‌های بسیاری را برانگیخته است. ما در این مقاله ـ جدا از آنچه تاکنون، مفسران ارائه کرده و تنها به رغم انگیزة نیکوی خود، به اختلافات دامن زده‌اند ـ برای آن ‌که راه حل نوینی جست‌وجو و عرضه کنیم، نخست هشت قرینة منفصله و متنوع را که فقهی، اد...

چکیده واژه قرب دارای مشتقات، وجوه معنایی و واژگان هم حوزه مختلفی در دوره جاهلی و قرآنی است. معنای وضعی و اولیه قرب مفهومی مانند تهیگاه آدمی یا قراب و غلاف شمشیر بوده است. اولین سئوال این است که این واژه چه تطورات معنایی یافته و چه وجوه معنایی دارد؟ این سئوال با بررسی این واژه در دوره های جاهلی و قرآنی پاسخ داده می شود. یکی از واژه های مهم و قابل بررسی واژه قربی است این واژه در آیه 23سوره شوری ...

چکیده ابی بن کعب صحابی با سابقه ای است که پیامبر اکرم? قرآن را بر وی اقراء کرده و از سوی ایشان به سید القراء ملقب شد . از این رو ، وی ناقل روایات متعددی در نحوه قرائت آیات است که البته با مصحف امروز مسلمانان تفاوت دارد . ابی بن کعب به جهت حمایت از حضرت علی? ، میانه خوبی با حکومت وقت نداشت ؛ لکن به دلیل جایگاه علمی ، ریاست مکتب تفسیری مدینه را پس از پیامبر اکرم? عهده دار شد . در تفاسیر "التبیان...

تفسیر قرآن به سنّت در مرحلة بعد از تفسیر قرآن به قرآن و در طول آن است و معیّت آن دو با هم، لازم و ملزوم است. یعنی حجّیّت قرآن به جهت اینکه کلام خداست، ذاتی است ولی حجّیّت سنّت را خداوند در قرآن تجویز فرموده است. بدان جهت که نمی‌توان همه آیات قرآن را با خود قرآن تفسیر کرد که لازمه‌اش کفایت قرآن و عدم نیاز به سنّت و اهل بیت(ع) است، چاره‌ای جز رجوع به سنّت معصومین برای تفسیر قرآن نیست که آن، یکی از بهترین ...

چکیده واژه «کوثر» بخشی از آیه قرآنی است که در سوره مبارکه کوثر به کار رفته و مجال شناخت این واژه با توجه به شرایط ویژه­ آن، معرکه­­ نظرات و تقابل آرای فریقین شده است. پژوهش پیش رو با بهره­گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با راهبرد جمع آوری اطلاعات کتابخانه­ای تلاشی روشمند برای کشف و تبیین مصداق «کوثر» از منظر فریقین است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد هرچند در منابع تفسیری و روایی فریقین مصداق­های فر...

از جمله ادله مشروعیت اطاعت در حوزه مرجعیت دینی و سیاسی، دلالت آیه 59 سوره نساء بر اطاعت از اولی الامر می باشد. فریقین (شیعه و سنی) درباره تعبیر اولی الامر و اطاعت از وی دیدگاه یکسانی ندارند. دانشمندان شیعی با استناد به اطلاقی در آیه و شواهدی از آیات دیگر و نیز روایات متواتر معنوی (یا لا اقل متظافر) مصداق اولی الامر را تنها پیشوایان معصوم می دانند و در این نظر متفق ا لقولند. برخی از مفسران اهل ...