پژوهشگران به مطالعة ساختار موضوعی افعال دومفعولی در زبان­های ایرانی با رویکردهای نوین زبان­شناسی کمتر پرداخته­­اند. در کُردی هورامی دو دسته از افعال دومفعولی اصلی و ساخت­های دومفعولی فرعی وجود ­دارد. در این پژوهش ساختار موضوعی افعال دومفعولی اصلی از نظر مقوله‌بندی، آرایش نحوی و بازنمایی معنایی بررسی می­شوند. این افعال براساس شواهد نحوی، ساخت­واژی و معنایی به دو گروه افعال انتقال مالکیت و افعال ا...

هدف از تحقیق حاضر، توصیف وی‍ژگیهای فعل ناقل در زبان انگلیسی و فارسی، بررسی تاثیر ترجمه بر تحوّل افعال ناقل در زبان فارسی و شناسایی شیوه های ترجمه افعال ناقل از انگلیسی به فارسی است. بدین منظور، نمونه های افعال ناقل با قیود به کار رفته با آنها در پیکره هایی متشکل از متون تالیفی و روایی زبان فارسی که متعلق به قبل و بعد از دوره ی ترجمه در ایران بودند، متون روایی و تالیفی انگلیسی و متون ترجمه شده از...

در سال های اخیر مطالعه رفتار نحوی- معنایی افعال در معناشناسی واژگانی و نیز در حوزه مطالعات مربوط به پردازش زبان های طبیعی بسیار مورد توجه بوده است. فیلمور نخستین کسی بود که به بررسی چگونگی بازنمایی معنایی افعال و طبقه بندی آنها پرداخت. روش فیلمور در این زمینه، استفاده از دستور حالت و نقش های معناشناختی بود. بعد از آن تعدادی از پژوهشگران سعی در طبقه بندی معنایی افعال بر اساس رفتار تناوبی آن ها د...

در این نوشتار، جمله‏های اسنادی‏شده در زبان فارسی را در‏چهار‏چوب نظریه‏ای نقش‏گرا، به‏لحاظ نحوی و کار‏برد‏شناختی بررسی کرده‏ایم. هدف از نگارش این مقاله، از یک سو، تبیین ویژگی های نحوی جمله‏های اسنادی‏شده در‏چهار‏چوب دستور نقش و ارجاع، و از سوی دیگر، یافتن ارتباط بخش ساخت اطلاع و به‏ویژه ساخت کانون این نظریه در استفاده از این‏گونه جمله‏ها و نیز پی‏بردن به عوامل مختلف اطلاعی در به‏کار‏گیری آن هاست...

در این مقاله، به بررسی ساخت­ هایی در زبان فارسی پرداخته­ ایم که در آن­ ها دو فعل در کنار هم، در یک جمله، به رویدادی واحد اشاره می­ کنند؛ مانند «گرفت خوابید روی تخت»، یا «خانه را فروختم رفت». این ساخت را ساخت فعل دوگانه نامیده­ ایم. ابتدا، به تمایز آن­ها با افعال تسلسلی پرداخته­ ایم و با بررسی معیارهایی نشان داده­ ایم که نمی­ توان زبان فارسی را دارای ساخت فعل تسلسلی دانست. سپس به تمایز این افعال...

مقاله حاضر به بررسی «تحلیل گذرایی افعال زیرشمول فعل گفتن بر اساس نظریه پیش نمونه» می پردازد. تاکنون «گذرایی» از جنبه های مختلفی بررسی شده و یکی از موضوع های مطرح در مطالعات دستوریان و زبان شناسان بوده است.  یکی از دلایل اهمیت بررسی ساخت گذرا اینست که گذرایی در همه زبان ها وجود دارد و جزء جهانی های زبانی محسوب می شود.  هرچند در زبان فارسی این ساخت از دیدگاه های مختلفی بررسی شده است ولی با این وج...

افعال پیچیده یکی از ساختهای بحثبرانگیز در بسیاری از زبانها است چرا که از بعضی جهات یک واژه تلقی میشوند حال آن که از لحاظ ساختواژی از دو یا چند تکواژ ساخته میشوند. این افعال درهمتنیدگی سطوح مختلف زبانشناختی از جمله نحو، صرف و معناشناسی را نشان میدهند. تبیینهای متفاوتی برای این پدیده در زبانهای مختلف پیشنهاد شده است. اشتقاق، ترکیب و انضمام فرایندهای غالب برای تبیین این ساختها هستند. در تحقیق حاضر...

زبان فارسی ازجمله زبان‌هایی است که در آن کانونی‌سازی[1] رخ می‌دهد. درنتیجۀ رخ‌دادِ این پدیده، که نمونه‌ای از قلبِ نحوی[2] به‌شمار می‌رود، سازۀ نحویِ کانونی شده یا در سطح ساخت ظاهری جابه‌جا می‌شود و یا در سطحِ صورتِ منطقی به جایگاهِ شاخصِ فرافکنِ کانون. یافته­ها  نشان می‌دهد که: (الف) حرکت کانونی‌سازی، قبل از بازنمون[3]، ضرورتاً منجر به خوانشِ تقابلی نمی‌شود، (ب) کانونی‌سازی شامل حرکتِ کلِ سازة کانونی‌شده د...

کاوش فکری پیرامون اراده واختیار آدمیان در دو جنبه نظری و عملی زندگی بشر، به دلیل مناسبت تامی که با اعتقادات دینی و حیات عملی او دارد، امری مهم و سرنوشت ساز بوده است، و با توجه به این که اراده به عنوان مبدء فعل دارای اهمیت می باشد، شناخت معنای آن و عواملی که در شکل گیری آن مؤثر است ضرورت دارد، علی رغم اینکه اکثر صاحب نظران و اندیشمندان در مورد بدیهی بودن اراده انسان اتفاق نظر دارند، اما در مورد ...

پژوهش حاضر به بررسی تعدادی از افعال مرکب حرف اضافه ای استخراج شده از فرهنگ دوجلدی سخن می پردازد. مهمترین مسئله چگونگی تشخیص این گونه افعال از افعال حرف اضافه دار است که از لحاظ شکل ظاهری شبیه به یکدیگر می باشند. افرادی مانند وکر و هگمن (1985)، کوئرک و همکاران (1985) به بررسی این افعال پرداخته اند. ملاک های نحوی مانند اسنادسازی، پیشایند سازی، قابلیت جایگزینی با قید، مورد پرسش واقع شدن با ادات پر...