رستم یکی از پرآوازه‌ترین پهلوانان شاهنامه است. در شاهنامه، پدر او دستان، پدربزرگ او، سام و جدّ او نریمان است و اصل و نسب او از سوی مادر به ضحاک فرزند مرداس می‌رسد. با این اوصاف، روشن می‌شود که اسطورۀ رستم در شاهنامه به کلی دگرگون شده است؛ به این‌ترتیب که نه دستان پدر اوست و نه سام و نریمان، پدربزرگ و جد او هستند. از سوی دیگر، در اصل و نسب مادری او نیز، خلافِ آنچه در شاهنامه آمده است، ضحاک پسر مرد...

ازدواج و همسرگزینی یکی از ‏رویداد‏های مهم زندگی اجتماعی است که در ادوار و جوامع مختلف به اشکال گوناگون مشاهده شده است. در همین زمینه، پژوهش پیش‏رو سعی کرده است با نگاهی به شاهنامة فردوسی، منشأ و انگیزه‏های برون‌همسری در ایران باستان را بررسی کند. برای دستیابی به این امر، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، همة ازدواج‏های مطرح‌شده در شاهنامه به‌منزلة داده‏های پژوهش بررسی شد. نتایج این پژوهش نشا...

هدف این نوشتار،بررسی داستان رستم وسهراب با توجه به فضایل اخلاقی در اندیشه ارسطو است. فضیلت از نگاه ارسطو،ملکه اخلاقی ستوده ای است که میان دو حد افراط وتفریط جای دارد؛شجاعت،صداقت،بزرگ منشی،درستکاری در شمار این فضایلند. دراین مقاله،پس از نگاهی کوتاه به رویکرداخلاقی ارسطو در زمینه فضایل اخلاقی،این فضایل در داستان رستم وسهراب،بررسی شده اند. تحلیل داستان رستم وسهراب از این نظر،نشان دهنده تناظری قابل...

فردوسی نخستین شاعری است که با اثرپذیری از آغاز قرآن و اوستا، مثنوی خود را با نام خدا آغاز کرده و همین شیوه را در بیشتر نامه هایی که شاهان و پهلوانان فرهمند شاهنامه نگاشته اند، دنبال کرده است. نمونه های برجای مانده از شاعران پیش از وی و سروده های معاصرانش، این مهم را ثابت می کند و از این رهگذر، تأثیر ساخت و محتوای بیت آغازین شاهنامه را بر سروده های متأخران می توان دید. در این پژوهش، بیتِ سرآغاز ش...

فردوسی نخستین شاعری است که با اثرپذیری از آغاز قرآن و اوستا، مثنوی خود را با نام خدا آغاز کرده و همین شیوه را در بیشتر نامه هایی که شاهان و پهلوانان فرهمند شاهنامه نگاشته اند، دنبال کرده است. نمونه های برجای مانده از شاعران پیش از وی و سروده های معاصرانش، این مهم را ثابت می کند و از این رهگذر، تأثیر ساخت و محتوای بیت آغازین شاهنامه را بر سروده های متأخران می توان دید. در این پژوهش، بیتِ سرآغا...

قصۀ حسین کرد شبستری از معروف ترین داستان های عامیانۀ فارسی، متعلّق به اواخر دورة صفوی و پدیدآورندۀ آن نامعلوم است. مضمون داستان زورآزمایی پهلوانان شیعه مذهب ایرانی است که در زمان حکومت شاه عباس، با دشمنان دین و مملکت می جنگند. در مقالۀ حاضر، ویژگی های روایت در این داستان بررسی شده و با ذکر شواهدی از متن نشان داده شده است که روایت آن به شیوة دانای کل و از زاویه دید بیرونی و دارای بسیاری از مختصّات...

«شاهنامه» فردوسی تنها منظومه‌ای حماسی در توصیف جنگ‌ها و شرح حال شاهان و پهلوانان نیست؛ بلکه دربردارنده مفاهیم عمیق انسانی و اخلاقی نیز هست و از نظرگاه تعلیمی و حکمی درخور توجه و تحقیق است؛ از اساسی‌ترین مفاهیم اخلاقی در «شاهنامه»، مفاهیم نیک و بد و کشاکش میان خیر و شر است. در این مقاله کوشش شده است مفاهیم و اندیشه‌های نیک و بد در «شاهنامه» فردوسی تعیین، توصیف و بررسی گردد. لذا...

دو حماسه ی بزرگ ادبیات جهان یعنی حماسه ی هومری که شامل ایلیاد و اودیسه است و حماسه ی فردوسی یعنی شاهنامه، دارای وجوه افتراق و اشتراک  بسیاری است که با توجّه به اهمیّت شخصیّت پردازی در حماسه، مقاله ی حاضر به نقد این دو حماسه از نظر شخصیّت پردازی اختصاص دارد. در بخش اوّل به شیوه ی رفتار اجتماعی پهلوانان در دو حماسه که شباهتهای فراوانی به یکدیگر دارند ، پرداخته شده است. اهمیّت و تأثیر شخصیّت خدایان  در ح...

بحث بازتاب شاهنامه در متون نظم و نثر ایران کاری بس پردامنه است. شاهنامه حکیم فردوسی، کتاب هویت فرهنگی ما ایرانیان با زبان استوار و سخن دلپذیر آنچنان در ادب فارسی ریشه دوانده که گویی رکن اساسی در تجدید حیات آثار می باشد. شاهنامه اثر چه داعیه عرفانی بودن ندارد اما در متون مهم عرفانی ما حضوری زنده و پویا دارد. نگاه عرفا همچون شعرا به شاهکار ادبی فردوسی به گونه ای ست که تصور یک لحظه جدایی فرهنگ و ...

واژه سوشیا نت گاهان مفهوم بسیار گسترده ای دارد و منظور دارد از آن بزرگانی است که با گام برداشتن در راه راستی و پیروی از آموزشهای زردشت رهبری جامعه مزداپرست را به دست می گیرند و با خود صلح و آشتی را به ارمغان می اورند. معنای این واژه در اوستای متأخر به تدریج محدود می شود، به گونه ای که در نهایت به لقبی برای منجی آخر زمان – " استوت رته " پیروز – بدل می شود که بنابر باورهای زردشتی سه هزارساله پس...