جانشینی پیامبر، از مهم‌ترین مسائل چالشی میان شیعه و اهل سنّت بوده‌است. این موضوع در اندک مکتوبات سیره‌نگاران شیعی ایرانی عصر پهلوی اول نیز بازتاب‌های متفاوتی داشته است. در کنار تأکید بر دیدگاه امامیه مبنی بر حقانیت امام علی7 در جانشینی پیامبر، در برخی از مکتوبات شیعیان این دوره، تبیینی همگرایانه با اهل سنّت از مسئله جانشینی پیامبر ارائه شده است. مسئله پژوهش حاضر، علل همگرایی برخی از سیره‌نگاران ش...

جزایر، بنادر و پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس و دریای عمان در دورۀ پهلوی اول جایگاه ممتاز اقتصادی خود را حفظ کرده بودند. بخش عمده‌ای از تجارت دریایی ایران از مبادی متعدد خروجی و ورودی این مناطق انجام می‌گرفت. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات اقتصادی کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس و دریای عمان طی سال‌های 1304-1320ش. با تأکید بر شناخت علل و زمینه‌های تأثیرگذار رشد منطقه‌ای است. عوامل مؤثر بر فرایند تحو...

حکومت پهلوی اول در جهت تقویت قدرت خود و تشکیل دولت مدرن، مجبور به رویارویی با سروران اجتماعی جامعه شبکه ای ایران بود. از همین رو به مقابله همزمان با نهاد قدرتمند اجتماعی مسئولین محلی پرداخت. از آنجا که رابطه میان مردم و حکمرانان محلی بر مبنای زور بود، به سادگی این نهاد از میان برداشته شد اما در مواجه با روحانیون، دولت به سادگی نتوانست قدرت اجتماعی آنان را محدود سازد بلکه بر عکس با از هم گسسته ش...

بحران فراگیر مالی 1929 امریکا از طریق کاهش یافتن تولیدات صنعتی در کشورهای پیشرفته به عنوان تولیدکنندگان اصلی و نتیجه آن کاهش تقاضای کشورهای سرمایه داری جهت مواد اولیه، به جوامع توسعه نیافته انتقال یافت و وقوع این بحران در ایران نیز دولت و مجلس را به سمت اجرای سیاستهایی برای مقابله با آن سوق داد. با این وصف، مسأله تحقیق حاضر این پرسش است که بحران مذکور چگونه باعث توسعه اقتصاد دولتی در ایران عصر ...

دولت مدرن پهلوی اول، سعی در اجرای تغییرات بنیادین در ایده‌ی ایرانیت قدیم یا ایرانی‌بودن در افق تاریخی این سرزمین و ایجاد ایده‌ی ایرانیت جدید بر طبقِ الگویِ ایرانی تجدد داشت. در این مسیر، دستگاه‌های ایدئولوژیک نظیر نهاد تعلیم و تربیت و ابزارهای آموزشی همچون کتاب‌های درسی مورد استفاده‌ی این دولت قرار گرفت. مقاله‌ی حاضر برآن است تا با استفاده از روشِ کمی تحلیل محتوا که مبتنی بر آمار و ارقام می‌باشد...

حکومت پهلوی اول در جهت تقویت قدرت خود و تشکیل دولت مدرن، مجبور به رویارویی با سروران اجتماعی جامعه شبکه‌ای ایران بود. از همین رو به مقابله همزمان با نهاد قدرتمند اجتماعی مسئولین محلی پرداخت. از آنجا که رابطه میان مردم و حکمرانان محلی بر مبنای زور بود، به سادگی این نهاد از میان برداشته شد اما در مواجه با روحانیون، دولت به سادگی نتوانست قدرت اجتماعی آنان را محدود سازد بلکه بر عکس با از هم گسسته‌ش...

این مقاله بر آن است تا نشان دهد تکوین ساخت دولت مطلقه شبه مدرن در ایران در دوره پهلوی اول و الزامات نوسازی اقتصادی و اجتماعی از یکسو و تقویت و گسترش فرهنگ سیاسی امریت-تابعیت در اثر سیاست های اقتدارطلبانه دولت پهلوی از سوی دیگر و نقشی که هر یک از این دو مولفه در باز تولید و استمرار دیگری داشته است، به عنوان عمده ترین موانع در شکل گیری یک ارتباط عقلانی و قانونی در رابطه میان دولت و طبقات اجتماعی،...

پازند عبارت است از نوشتن متون فارسی میانه به الفبای اوستایی. شکند گمانیک وزار یک متن فلسفی- کلامیست که نسخه پهلوی آن از بین رفته، اما تحریر پازند و ترجمه سنسکریت آن در دست است. بررسی این کتاب مهم زردشتیان که به زبان پهلوی تألیف یافته، ما را با اندیشه های فلسفی و کلامی ایرانیان در زمان ساسانیان آشنا می سازد و از سوی دیگر به لحاظ این که اصل پهلوی کتاب مذکور از بین رفته و تنها گزارش پازند آن در ...

سلسلة سلطنتی پهلوی در ایران با کودتا و به کمک نیروهای نظامی به قدرت رسید. با توجه به نقش نظامیان در به قدرت رسیدن پهلوی‌ها و با هدف استفاده از نظامیان در محافظت از نظام سلطنتی، ارتش در زمان پادشاهی پهلوی اول و دوم، بازسازی و تقویت شد. به‌رغم تقویت ارتش به عنوان مهم‌ترین ابزار کسب و حفظ قدرت در پادشاهی پهلوی، پس از آغاز جریان انقلاب اسلامی، وجود ارتش قدرتمند نتوانست مانع سقوط نظام سلطنتی شود. عو...

پس از انتخاب تهران به عنوان پایتخت توسط «آغامحمدخان قاجار»، تحولات اساسی در ساماندهی و توسعه تهران به وجود آمد. محور این تحولات، کشف «خیابان» به عنوان فضایی قابل سرمایه گذاری در عرصه های مختلف بود. ایجاد احساس مطلوبیت هرچه بیشتر در شهر که با زیبایی خیابان رابطه مستقیم دارد، به توسعه بیش از پیش خیابان ها منجر شد. تهران معاصر در چهار دوره تاریخی (قاجار، پهلوی اول، پهلوی دوم و جمهوری اسلامی) نگرش...