در بسیاری از منابع آواشناسی زبان فارسی، بر سر شیوۀ تولید همخوان ملازی /G/ در فارسی معیار اتفاق نظر وجود ندارد. در این مقاله، به بررسی صوت­شناختی شیوة تولید این همخوان در زبان فارسی محاوره­ای معیار، در بافت­های آوایی میان­واکه­ای، آغازی، پایانی و در خوشة همخوانی پرداخته شد و نمونه­های گفتاری ده گویشور بومی فارسی معیار (پنج زن و پنج مرد) از طبقهْ تحصیل­کرده، بدون آشنایی با زبان­شناسی و در محدودهْ س...

یکی از گونه های ادبی منثور رایج در زبان فارسی، مناظره است. در مناظره¬های منثور، دو یا چند شخصیت به شیوۀ گفت وگونویسی، موضوعات گوناگون را به میان می کشند و در نهایت، نگارنده با نوعی جمع بندی از زبان آن ها به نتیجۀ مورد نظر می رسد. ساختار این نوع مناظره‏ها بیشتر بر گفت¬وگونویسی استوار بوده و از توصیف و تحلیل های داستان گونه به دور است. در دورۀ مشروطه، به این نوع مناظره ها واژۀ «چیزنویسی» یا شیوة ...

حبسیه به قصیده ای اطلاق می گردد که شاعر آن را در وصف وضعیت زندان و زندانی سروده باشد و از خلال این سروده، به وصف ظاهری (برونی) زندان و آن چه که در آن وجود دارد (در و دیوار، غل و زنجیر، زندانیان، زندانبان و...) بپردازد.افزون بر این اوصاف ظاهری، شاعر از حالات درونی خود نیز در حبسیه ابیاتی را می آورد و در آن، از بی گناهی خود، جدایی از خویشان و نزدیکان، شب زندان، توسل جستن به دیگران برای رهایی و .....

زبانِ گفتار، هم پدیده‌های زنجیری دارد و هم پدیده‌های زبرزنجیری. این پدیده‌ها هریک به‌نوبۀ خود بخشی از زبان را می‌سازد. بدونِ پدیده‌های زبرزنجیری (تکیه، آهنگ، زیروبمی، درنگ[1]، مکث[2] و...)، گفتار، مصنوعی و ماشینی به‌نظر می‌رسد. درمیانِ این پدیده‌ها به پدیدۀ مکث توجه اندکی شده است. این پژوهش با استفاده از روش آواشناسیِ صوت­شناختی و با توجه به متغیر‌های جامعه‌شناسیِ زبان، درپی یافتن ویژگیِ آواییِ مکث، ب...

نگرش زبانی که ناظر بر هرگونه احساس و تلقی یک فرد از زبان خود یا دیگری است، با مفاهیمی مانند فرهنگ، هویت و سازوکارهایی همچون برنامه‌ریزی زبان سروکار دارد. در این پژوهش براساسِ سه شاخص «تفاوت گویشی»، «صحیح‌بودن» (اعتبار اجتماعی) و «خوشایندی»، نگرش شهروندان تبریز در خصوص تنوعات گویشی زبان ترکی آذری در سطح استان آذربایجان‌شرقی ارزیابی شده است. به این منظور پرسشنامه‌ای شامل سه نقشۀ استان در اختیار 38...

حبسیه یا زندان‌نامه، یکی از شاخه‌های ادب غنایی است که معمولاً در قالب شعر و به‌ندرت نثر، به نگارش در می­آید. محتوای حبسیات، شکایت از ظلم و بیداد، تلخی روزگار، رنج دوری از خانواده و یار و دیار، تنگی و تاریکی دخمه زندان، بدرفتاری زندانبانان  و یا ابراز بی‌گناهی و ناامیدی از آینده و مانند اینهاست. این پژوهش مبتنی بر روش کتابخانه‌ای در جمع‌آوری داده‌ها به تحلیل و مقایسه زندان‌سروده‌های دو شاعر معاصر...

در این پژوهش، وضعیتِ جامعه‌شناختیِ کرینگانی ازمنظرِ حوزه‌های مورد کاربرد زبان و همچنین نگرش گویشوران نسبت به این گونه زبانی بررسی شده است. زبانِ اکثریتِ جمعیتِ آذربایجان، ترکیِ آذربایجانی است. زبانِ اقلیتِ مهاجرِ کرینگانی در تماس با زبان ترکی شرایط خاصِ جامعه‌شناختیِ زبانی ایجاد کرده است. 49 نفر کرینگانی با نمونه‌برداریِ مرحله‌ای جهت پاسخ به سؤالات پرسشنامه به‌عنوان ابزارِ گردآوریِ اطلاعات از مناطق مختلف انتخ...

یکی از فرایندهای مهم تغییر زبانی، دستوری­شدگی است. طیّ این فرایند، واحد­های واژگانی به­تدریج نقش معنـایی خـود را از دست می­دهند و از یک واحـد قـاموسی به واحد نقشی یا دستوری تبدیل می­شوند و یا واحدهای دستوری، دستوری­تر می­شوند. طبقه­نماها نشان­دهندۀ سازمان­دهی دانش سخنگویـان یک زبـان هستند و براساس جـوانب فـرهنگی مشترک بیـن سخنگویان آن زبان برای طبقه­بنـدی مفـاهیم به­کارمی­روند. سـاخته­شدن طبقه­ن...

هدف اصلی تحقیق حاضر روشن کردن تأثیر عامل اجتماعی جنسیت بر واژگان خطاب بهکاررفته در گفتار زبان فارسی تهرانی است. واژگان خطاب پنجره ای به تفاوت های اجتماعی و فرهنگی جامعه هستند. تحقیق حاضر مبتنی بر این فرضیه است که میان عامل اجتماعی جنسیت و کاربرد گون ههای مختلف واژگان خطاب در زبان فارسی تهرانی از لحاظ میزان ادب، رسمیت، قدرت و همبستگی رابطه ای وجود ندارد. این پژوهش براساس داده های آماری بهدست...

فطرت بخارایی از سران جنبش بیداری در آسیای مرکزی است که در بنیادگذاری نثر نوآیینِ فارسیِ تاجیکی نقش مهمی ایفا کرده است. وی اثری به نام مناظره تألیف کرده است که به لحاظ ساختار گفتگومحور، نخستین گام در نمایشنامه‎نویسی فارسیِ این منطقه به شمار می‎رود. نگارندگان، این اثر را با استفاده از الگوی «قابلیت‎های نمایشی گونۀ ادبی مناظرۀ منثور با رویکرد گفتگومحور» تحلیل کرده‎اند. گفتگو به عنوان وجه مشترک این دو...