تجزیه و شناسایی کیفی و کمی اسانس ریشه کزل به روش gc-mass

کزل با نام علمی diplotaaenia damavandica وابسته به تیره چتریان از گونه های اختصاصی ایران می باشد که اولین بار در سال 1355 از اطراف دریاچه تار دماوند جمع آوری گردید. نامگذاری علمی چندین سال به طول انجامید و از آن زمان تاکنون مطالعات فراوانی بر روی این گیاه که بومی ایران می باشد انجام پذیرفته است . تحقیقات بر روی گیاه مذکور نشان داده است که گیاه منبع ارزشمندی از ترکیبات فوماروکومارینی خصوصا مشتق خطی از گروه پسورالن با نام گزانتوتوکسین (متوکسالن) که بعنوان دارویی موثر در درمان بیماریهای پوستی مطرح است ، می باشد. در حال حاضر تنها منبع داروی گزانتوتوکسین در دنیا گیاه ammi majus می باشد و کشور ما از واردکنندگان آن محسوب می شود. آزمایشات بر روی کزل نشانگر آن است که گیاه مذکور بیش از 2 برابر ماده موثره را داراست و این بیانگر اهمیت و لزوم مطالعات و تحقیقات بیشتر بر روی آن می باشد. لازو به ذکر است که تاکنون تحقیقاتی در زمینه ساخت دراژه و لوسیون گزانتوتوکسین در دانشکده داروسازی تهران انجام گرفته است که خارج از موضوع این پایان نامه می باشد. در ادامه مطالعات انجام شده بر روی گیاه بر آن شدیم که به تجزیه و شناسایی اسانس ریشه آن به توسط دستگاه gc-mass بپردازیم. اسانسها دسته دوم از ترکیبات گیاه را تشکیل می دهند. استخراج اسانس از ریشه خشک شده با روش تقطیر با آب جوش توسط دستگاه کلونجر در جندین نوبت صورت پذیرفت و درصد اسانس موجود در ریشه خشک 2.5 درصد برآورد گردیده است . اسانس بدست آمده دارای رنگ زرد و روشن شفاف ، بویی شبیه به بوی وانیل و طعم تند و گزنده با جرم خحمی 0.9 و ph حدود 5 بود. برای تجزیه اسانس و شناسایی کمی و کیفی ترکیبات آن از روش gc-ms استفاده شد.