تحلیل گرشاسب نامه اسدی و مقایسه برخی از مضامین آن با شاهنامه فردوسی

در ادامه حماسه سرایی در قرن پنجم هجری یکی از آثار گرانبهای حماسی یعنی گرشاسب نامه به عرصه ادبیات فارسی عرضه شد و به عنوان نخستین و موفق ترین پیرو و تالی شاهنامه جایگاه خود را برای همیشه در ادبیات فارسی تثبیت کرد. سراینده این منظومه ، حکیم ، ابونصر ، علی بن احمد اسدی طوسی جایگاه ویژه ای در ادبیات فارسی دارد. وی در خراسان زاده و پرورده شد و شعر و هنر خویش را در آذربایجان و اران در سایه حمایت پادشاهی ادب پرور یعنی ابودلف شیبانی ، ادامه داد. اسدی علاوه بر مقام شامخی که در حماسه سرایی دارد و منظومه حماسی گرشاسب نامه ، بیانگر قدرت و توانایی وی در این شیوه است ، در لغت و واژه شناسی نیز سرآمد و پیشرو فرهنگ نویسان به شمار می آید.کتا ب لغت فرس که وی آنرا به ادبیات فارسی هدیه کرد، مقام بلند وی را در این زمینه باز می نماید . بعلاوه قصاید مناظره ای که از وی به جای مانده است و بعنوان نخستین نمونه این نوع شعر نزد فارسی زبانان زبانزد است ، مقام شامخ وی را در سرودن قصیده مناظره بیان می کند. گرشاسب قهرمان منظومه حماسی گرشاسب نامه در حماسه دینی ایرانیان باستان نامی بلند و مقدس داشته است . در بخشی از این نوشتار جایگاه این پهلوان نام آور را در حماسه دینی و حماسه های ملی ، از اوستا تا گرشاسب نامه و متون تاریخی فارسی ، بررسی کرده و بلند آوازگی و جایگاه رفیع وی در حماسه دینی و گمنامی و جلوه کم رنگ شخصیت او را در حماسه ملی ایران تبیین کرده ایم. دراین منظومه نام برخی از پادشاهان و پهلوانان اساطیری ایران دیده می شود که در شاهنامه فردوسی نیز به چشم می خورد . برای مقایسه دیدگاه شاعر با دیدگاههای فردوسی برخی از نامهای مشترک در دو منظومه را آورده ایم و مختصرا در باره آنها سخن گفته ایم. این منظومه از لحاظ ساختار زبانی و ادبی نیز برای پژوهندگان دقایق زبان فارسی ، اهمیت فراوانی دارد و به عنوان یکی از آثار برجسته سبک خراسانی سرشار از ویژگیهای این سبک شعر فارسی است . سراینده در جای جای شعر خویش ، عناصر و صنایع مختلف شعری را نیز آورده است ، که برای نشان دادن این جنبه هنری شعر وی پاره ای از این صنایع را ذکر کرده ایم. دراین منظومه دانشها و عقاید مختلف انعکاس یافته است . این امر بیانگر این است که شاعر از علوم رایج روزگار خویش بهره مند بوده و همین تاثیر پذیریها در شعر وی منعکس شده است . تصاویر شاعرانه و هنرمندانه ای که در جای جای این کتاب دیده می شود ما را به قدرت تصویرآفرینی این شاعر توانا راهنمایی می کند. برخی از مضامین این کتاب با مضامین شاهنامه فردوسی مشابهت فراوانی دارد.