تحقیق و تصحیح دیوان صهبای قمی همراه با معنی لغات و معرفی اعلام

آقا محمدتقی قمی متخلص به "صهبا" از شاعران قرن دوازدهم هجری است که در مکتب اصفهان پرورش یافته و از شاگردان میر سید علی مشتاق اصفهانی به شمار می رود. صهبا بیشتر در غزل و رباعی طبع آزمایی کرده و در سرودن اشعارش به شیوه شاعرانی چون سعدی و حافظ نظر داشته است. موضوع پژوهش حاضر تصحیح دیوان صهبای قمی است که در مقدمه آن اوضاع سیاسی – اجتماعی عصر شاعر و نیز شرح احوال و آثار و سبک شعری صهبا بررسی شده است. برای تصحیح دیوان صهبا از سه نسخه بهره گرفته شده که به ترتیب اولویت عبارتند از: نسخه خطی کتابخانه مدرسه سپهسالار، کتابخانه ملک و کتابخانه ملی و برای تکمیل کار به شش جنگ و دوازده تذکره که اشعاری از صهبا را در برداشته مراجعه شده است. همچنین برای تهیه مقدمه، تذکره ها و تحقیقات معاصران مورد مطالعه قرار گرفته و در آن اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی ایران در قرن دوازدهم و نیز شرح احوال، آثار و سبک شعری صهبا با روش کتابخانه ای - تحلیلی بررسی شده است. دیوان صهبا به شیوه التقاطی تصحیح شده و طبق آن نسخه کتابخانه مدرسه سپهسالار به عنوان نسخه اساس و دو نسخه باقی مانده به عنوان بدل قرار گرفته است و در هر کجا ضبط نسخه اساس از لحاظ معنایی کاملا مخدوش بوده نسخه بدل جایگزین شده است. با بررسی اشعار صهبا این نتیجه حاصل شد که مجموع اشعار او با در نظر گرفتن آنچه در تذکره ها و جنگ ها به صهبا نسبت داده اند نزدیک به 1600 بیت است که شامل سه قصیده، 173 غزل، نه قطعه، 153 رباعی و یک رباعی مستزاد می شود.