بررسی تعدیلات گفتمانی و واژگانی در راستای طرحواره های ذهنی در ترجمه

تحقیق حاضر به بررسی تعدیلات گفتمانی و واژگانی در راستای طرحواره های ذهنی در ترجمه می پردازد. طرحواره های ذهنی که ساختارهای دانش کلی و انتزاعی در ذهن بشر برای مفهوم سازی پدیده ها بر مبنای تجارب فیزیکی می باشند، در حوزه ی معنی شناسی شناختی و مشخصاً در چارچوب نظری جانسون(1987) بررسی می شوند. هدف از این پژوهش، بررسی چگونگی انطباق طرحواره های ذهنی گویشوران انگلیسی با فارسی زبانان است و نیز تعدیلاتی که در این راستا در روند ترجمه اعمال می شود. روش تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی است که بر اساس نظریه ی طرحواره های ذهنی مارک جانسون و با رویکرد تحلیل گفتمان، به تجزیه و تحلیل جملاتی می پردازد که بطور تصادفی از چهار رمان انگلیسی استخراج و با ترجمه ی فارسی آن تطبیق داده شد.نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که می توان طرحواره های ذهنی را در دو دسته ی کلی، طرحواره های تجربی و طرحواره های قراردادی، تقسیم بندی کرد. همچنین در زمینه ی تعدیلات در ترجمه، نتایج این تحقیق نشان داد که علاوه بر دو نوع تعدیل واژگانی و گفتمانی، می توان برای هر یک نیز زیرمجموعه هایی قائل شد. بدین ترتیب که تعدیلات واژگانی به دو نوع تعدیلاتی در راستای خلاءهای واژگانی در زبان مقصد و تعدیلاتی در راستای یافتن معادلهای فرهنگی- نقشی در زبان مقصد تقسیم می شوند. تعدیلات گفتمانی را نیز می توان با توجه به ماهیت آن به انواع تعدیلاتی در جهت تطبیق با ساختار دستوری زبان مقصد، تعدیلاتی در جهت زیبایی کلام، تعدیلاتی در راستای ایجاد موازنه ی فرهنگی یا زبانی، و تعدیلاتی در راستای طرحواره های ذهنی تقسیم کرد که مورد آخر خود بر دو نوع است: تعدیلاتی در جهت ایجاد طرحواره، و تعدیلاتی در جهت انطباق طرحواره های دو زبان.