نظریه برنامه درسی در آموزش و پرورش انتقادی با تأکید بر آرای پائولو فریره

آموزش و پرورش انتقادی نظریه ای در حوزه تعلیم و تربیت است که بر پرورش تفکر و آگاهی انتقادی دانش آموزان تأکید فراوانی دارد و عناصر برنامه درسی در آن به گونه ای طراحی می شود که شناخت انتقادی در رابطه با مسائل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ارتقا یابد. در این حوزه اندیشمندان زیادی آرا و عقاید خود را مطرح کرده اند. پائولو فریره یکی از سرشناس ترین آنهاست که در مقام نظر و عمل اندیشه های خود را طرح و پیاده کرده است. او روش آگاهی بخش خود را به ویژه در زمینه سوادآموزی در کشورهایی که تحت سلطه حکومت های استبدادی و استعمارگر بوده اند، اجرا کرده است. تحقیق حاضر درصدد است تا عناصر اصلی برنامه درسی آموزش و پرورش انتقادی را بر مبنای دیدگاه های نظریه پردازان برجسته این حوزه به ویژه اندیشه های پائولو فریره تحلیل و بررسی کند. در این تحقیق به دنبال دستیابی به اهداف زیر می باشیم: بررسی مبانی فلسفی، روان شناختی و اجتماعی در آموزش و پرورش انتقادی با تأکید بر نظریه فریره دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش انتقادی تحلیل و بررسی عناصر اصلی برنامه درسی در آموزش و پرورش انتقادی خصوصاً درآموزش مسأله طرح کن فریره مانند: نقش مدرسه، معلم، دانش آموز و ارزشیابی و یافتن روش تدریس و محتوای برنامه درسی در آن از آنجاکه خاستگاه آموزش و پرورش انتقادی، نظریه انتقادی پست مدرن و مکتب فرانکفورت دانسته شده، و از سوی دیگر دیدگاه های فریره در تکوین نظریات صاحب نظران آموزش و پرورش انتقادی تأثیر بسزایی داشته است، نخست مبانی و عناصر برنامه درسی در پست مدرنیسم، مکتب فرانکفورت و آموزش و پرورش انتقادی بررسی شده و سپس آرا و اندیشه های فریره در ایت باب تبیین و تحلیل شده است. تحلیل داده ها و یافته های تحقیق حاضر روشن می سازد که فریره در مبانی فلسفی و روان شناختی خود از انسان گرایان تبعیت کرده و رویکردی اجتماعی دارد که در آن تربیت عملی سیاسی و اجتماعی تلقی می شود. او برای دستیابی به هدف تربیتی خویش که ارتقای آگاهی انتقادی است، روش طرح مسأله را پیشنهاد می کند. در این روش گفت وشنود نقشی اساسی ایفا می کند. به علاوه به نظر فریره مدرسه فضایی کاملاً باز و انتقادی است که در آن معلم و شاگردان با بحث های گروهی به مسائل مورد نیاز و علاقه دانش آموزان در زمینه های متنوع فردی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پاسخ می دهند.