نقش عوامل خارجی در جدایی هرات از ایران و تاثیر ان بر خلیج فارس و خراسان بزرگ

در طی قرن 19م روسها بنا به وصیت پطر کبیر در صدد رسیدن به آبهای گرم و آزاد دریای عمان و خلیج فارس برآمدند. در طی جنگهای قفقاز ، ایران در حدود 17 شهر را از دست داد و روسها بر طبق عهدنامه ترکمن چای حق ایجاد کنسولی در شهرهای ایران را بدست آوردند نیاز بریتانیا به مواد خام و بازار فروش در پی انقلاب صنعتی باعث شد که روی به استعمار ملل آسیایی و آفریقایی آورد. و در میان مستعمرات بریتانیا هند از همه سود آورتر بود و به شاهرگ حیاتی انگلیس معروف بود ، روسها با توجه به حق ایجاد کنسولی در شهرهای ایران بویژه هرات می توانستند نبض حیات انگلیس را در دست داشته باشند. به دنبال انقلاب کبیر فرانسه و فتوحات ناپلئون وضع سیاسی اروپا تغییر کرد فرانسه به قدرت اصلی سیاسی ـ نظامی تبدیل شد ، احساس خطر بریتانیا از پیشرفتهای روز افزون فرانسه ، موجب شکل گیری اتحادیه های چندی علیه ناپلئون شد فرانسه به علت موقعیت جزیره ای بریتانیا برای ضربه زدن بریتانیا در صدد برآمد از طریق ایران که دروازه هندوستان محسوب می شد به هند حمله کند . بریتانیا با توجه به حق امتیاز کنسولی روسها در ایران تصمیم به حفظ مستعمره حیاتی خود از طریق ایجاد حائل امنیتی را گرفت . آنها خواهان ایجاد یک حاکم دست نشانده در هرات بودند و امیران محلی را به شورش علیه ایران وا داشتند و اقدام حاکمان قاجاری برای اعاده حق حاکمیت قانونی ایران بر این مناطق را پیشروی روس تحت لوای پرچم ایران می دانستند . بریتانیا بعد از جدایی هرات در صدد تکمیل سلطه خود بر خلیج فارس با توجه به اهمیت حیاتی آن در ارتباط با هند برآمد . و خواهان برانداختن حاکمیت ایران از این مناطق بود . به دنبال معاهده پاریس مناطقی همچون خیوه ، مرو ... که تحت تابعیت ایران بودند سر از اطاعت ایران پیچیدند شیوه ی زندگی قبیله ای این مناطق و عدم نظارت دقیق از سوی حاکمان قاجاری ، فرصتی مناسب جهت پیشروی روسها در این مناطق جهت رقابت با بریتانیا و تسلط برهند را می داد .