ویژگیهای جنگلی و اکولوژیکی گونه چوج(salvadora persica) و نقش آن در حفاظت خاک(مطالعه موردی، منطقه سدیج- هیمن، استان هرمزگان)

چوج (salvadora persica) یکی از گونه های درختی یا درختچه ای نواحی خشک یا نیمه خشک مقاوم به شوری و خشکی زیاد است که به منظور احیای نواحی دارای خاکهای شور یا نسبتاً قلیایی استفاده می شود. این گونه معمولاً به شکل درختچه ای یا درخت کوچک در طبیعت می روید و قابلیت تشکیل نبکاهای بزرگی را نیز دارد. این تحقیق به منظور بررسی برخی ویژگی های خاک نبکاهای چوج، ویژگیهای جنگل شناسی این گونه، طریقه ازدیاد و زاد آوری طبیعی آن، و همچنین قابلیت حفاظت خاک این نبکاها یا تعیین حجم خاک حفاظت شده توسط این نبکاها در حاشیه رودخانه جگین در شرق جاسک صورت گرفته است. به منظور بررسی ویژگیهای خاک نبکاها، پنج نبکا مورد بررسی قرار گرفت که از هر کدام چهار نمونه خاک برداشت شد، بدین ترتیب که یک نمونه از جهت روبه باد نبکا و دو نمونه نیز از جهت پشت به باد نبکا برداشت گردید. از هر دو نمونه در هر جهت نبکا یک نمونه از ارتفاع هم سطح زمین نبکا تا نصف ارتفاع نبکا و دیگری از نصف ارتفاع نبکا تا قله نبکا برداشت شد. همچنین چهارنمونه خاک نیز از محیط بین نبکاها برداشت گردید. برای به دست آوردن درصد تاج پوشش رویشگاه از عکسهای هوایی google earth استفاده شد. تعیین حجم کل نبکاها نیز با استفاده از مساحت قاعده کل نبکاهای رویشگاه (مساحت قاعده نبکاها با استفاده از متوسط نسبت یا درصد تاج پوشش روی 120 نبکا به مساحت قاعده هر کدام از آنها، و درصد تاج پوشش کل رویشگاه محاسبه گردید)، و همچنین متوسط ارتفاع 120 نبکا به دست آمد. به منظور برآورد اولیه ترکیب گونه های درختی رویشگاه و تعیین گونه های غالب چهار پلات یک هکتاری نیز برداشت شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری بین نبکاهای چوج از لحاظ ویژگیهای خاکشناسی وجود ندارد. اما در هر نبکا، درصد ذرات سیلت و رس و هدایت الکتریکی در لایه زیرین (ارتفاع زمین تا نصف ارتفاع نبکا) نبکا بالاترین مقدار می باشد. بالاترین درصد مواد آلی نیز لایه بالایی نبکا و در جهت باد بوده، و پایین ترین آن نیز در نمونه های خاک بین نبکاها موجود می باشد. وجود ماده آلی در خاک سطحی نبکا باعث رشد بیشتر گیاهان علفی نسبت به محیط بین نبکاها شده است. مقادیر ph، sar و کربنات کلسیم خاک نیز در قسمتهای مختلف نبکاها تفاوت معنی داری را نشان ندادند. فراوان ترین گونه های درختی و درختچه ای در چهار پلات مورد بررسی در رویشگاه مورد مطالعه، گونه های چوج (salvadora persica )، کهور ایرانی (prosopis cineraria)، کلیر (capparis decidua) و گز شاهی (tammarix aphilla) بودند. زاد آوری چوج نیز از طریق ریشه جوش و ساقه جوش مشاهده گردید. درصد تاج پوشش رویشگاه نیز که با استفاده از عکسهای هوایی google earth برآورد گردید، برابر با 13 درصد می باشد. همچنین میانگین ارتفاع نبکاها برابر با 77 سانتی متر بوده، و متوسط حجم خاک نبکاها در هر هکتار نیز برابر با 496 متر مکعب اندازه گیری شد. بدین ترتیب حجم کل نبکاها در رویشگاه 920 هکتاری برابر با 456000 متر مکعب برآورد گردید که نشان از اهمیت و توانایی این گونه رویشگاه ها در حفاظت خاک دارد. نتایج نشان داد که زادآوری طبیعی چوج و سازگاری ان در برابر دفن شدن زیر ماسه ها، از طریق تولید ریشه های جانبی فراوان و سپس ازدیاد از طریق ریشه جوش و جستهای ساقه جوش به تعداد زیاد می باشد که منجر به تشکیل یک تاج پوشش فشرده و وسیع متشکل از این جستها می شود.