بررسی تطبیقی جواب ساز به آواز: آواز سید احمد خان،تار درویش خان ، آواز تاج اصفهانی ، تار جلیل شهناز

مساله اصلی تحقیق حاضر بررسی دو شیوه جواب آواز با تکیه بر اجرای دستگاه ماهور توسط سید احمد خان _ درویش خان و اجرای آواز بیات اصفهان توسط جلیل شهناز _ تاج اصفهانی می باشد. ابتدا ساختار آواز بررسی شده است. نمونه هایی از تحریر و مکاتب جواب آواز مورد مطالعه قرار گرفته است. با بررسی انجام شده، جواب آواز دارای دو بخش است، جواب ساز به آواز در حین اجرای خواننده و جواب ساز به آواز پس از اتمام جمله خواننده که درویش خان و جلیل شهناز هر یک شیوه متفاوتی در برخورد با این دو بخش دارند. بافت جواب جواب آواز بافتی است هته روفونی است. درویش خان در حین اجرای خواننده ریز ممتد می نوازد و گاهی تحریرهای پایانی خواننده را می نوازد اما جلیل شهناز حین اجرای خواننده گاهی سکوت می کند و گاهی تحریرهای پایانی جمله خوانده شده را می نوازد. در جواب آواز پس از اتمام جمله خواننده درویش خان از گوشه ها متریک ردیف مانند کرشمه و مجلس افروز استفاده می کند ولی جلیل شهناز واریاسیونی از جمله خواننده را می نوازد. جواب های جلیل شهناز عموما طولانی تر از جواب های درویش خان است. در اجرای درویش خان بعد از اجرای هر مصرع و تحریر پایانی نوازنده جواب می دهد و در اجرای جلیل شهناز پی از هر نیم مصرع و هر تحریر کوتاه جوابی کوتاه و بعد از هر مصرع و تحریر بلند جوابی بلند نواخته می شود.